Aholi ishlab chiqarish kuchlarining asosi ekanligi

Aholining shahar va qishloq o‘rtasida taqsimlanishi. Urbanizasiya jarayoni. Ma’lumki aholining shahar va qishloq o‘rtasida taqasimlanishi darajasi joylarda sanoat bilan qishloq xo‘jaligining qay darajada rivojlanganligiga bog‘liq bo‘ladi.

O‘zbekiston sanoatining yuksalishi natijasida Respublika aholisining shahar va qishloq o‘rtasida taqsimlanishda kata ijobiy siljishlar ro‘y berdi, ya’ni shahar aholisi salmog‘i tez o‘sdi. Agar 1897 yilda O‘zbekiston aholisining atigi 18,8 % i shaharlarda yashagan bo‘lsa, bu ko‘rsatkich 1926 yilda 22,0 % ga, 1940 yilda 24,5 %, 1959 yilda 3,6 %, 1970 yilda 36,6 %, 1979 yilda 41,2 % va 1989 yilda 40,7 % ga, 2005 yilda esa u biroz pasayib 36,3 % tushib qoldi.

Albatta, turli davrlarda shahar tushunchasi, uning halq bo‘lgan xo‘jaligidagi vazifasi, jamiyatdagi mavqei turlicha.

O‘tgan asr boshlarida O‘zbekiston shaharlari asosan hunarmandchilik, savdo – tijorat rivojlangan ma’muriy markazlar bo‘lgan sanoat esa ancha sust edi.

Shahar va shaharlarning iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy rivojlanish negizi kuchayganligi sababli ular yiriklashib, soni tez o‘sib

1926 yilgi aholi ro‘yxati O‘zbekistonda 27 shahar va 19 shaharcha borligini qayd qildi. 1991 yil boshida shaharlar 123 ta, shaharchalar esa 104 ta. 2005 yilda 120 shahar, 117 ta shaharcha mavjud bo‘lgan.