2-jadval.
2015-2019 yillarda Andijon viloyatida mehnat resurslari tarkibining o`zgarishi (ming kishi)
Ko`rsatkichlar
|
Yillar
|
2019 yilda 2015 yilga nisbatan o`zgarishi
|
2015
|
2016
|
2017
|
2018
|
2019
|
%
|
Jami aholi soni
|
2 756,5
|
2 780,8
|
2 831,4
|
2910,5
|
3420,2
|
124,1
|
Mehnat resurslari soni
|
1 637,2
|
1 638,1
|
1 667,4
|
1692,0
|
1710,9
|
104,4
|
Iqtisodiy faol aholi soni
|
1 242,7
|
1 279,2
|
1 318,7
|
1271,7
|
1374,9
|
106,4
|
Iqtisodiy nofaol aholi soni
|
394,5
|
358,9
|
348,7
|
420,3
|
335,2
|
85,0
|
Manba: Andijon viloyati Mehnat Bosh boshqarmasi ma`lumotlari asosida tuzilgan.
Andijon viloyatida doimiy aholining o`rtacha soni 2019 yilda 2013 yilga nisbatan 663,7 ming kishiga, 124,1%ga, mehnat resurslari soni 73,0 ming kishi yoki 104,4% ga, iqtisodiy faol aholi soni 132,2 ming kishiga, ya`ni 106,4% ga o`sganligini, iqtisodiy nofaol aholi soni esa 59,3 ming kishiga yoki 85,0% ga kamayganligini ko`rish mumkin. Shuni alohida ta`kidlash lozimki, o`rganilayotgan davrda Andijon viloyatida mehnat resurslari tarkibida ishlayotgan nafaqaxo`r va o`smirlar mutlaq sonining kamayishini kuzatilgan.
Olib brogan Kurs ishi ni natijasida to`plagan ma`lumotlarimni tahlilini amalga oshirib borib shu xulosaga keldimki, Andijon viloyatini miqyosidaham, tumanlar kesimida ham aholi soni barqaror o`sishi tendensiyasiga ega (2-jadval).
3-jadval
Andijon viloyati aholisi tarkibida mehnat resurslari soni va uning o`zgarishi (kishi)
№
|
Shahar va tumanlar nomi
|
2015 yil
|
2019 yil
|
2019 yil 2015 yilga nisbatan %
|
Jami aholi soni
|
Mehnat resurslari soni
|
Jami aholi soni
|
Mehnat resurslari soni
|
Jami aholi soni
|
Mehnat resurslari soni
|
|
Jami viloyat bo`yicha
|
2 714,20
|
1 637,20
|
2936,5
|
1710,2
|
107,2
|
103,3
|
1
|
Andijon sh
|
396,70
|
237,30
|
425,6
|
247,8
|
104,9
|
104,4
|
2
|
Xonobod sh
|
39,4
|
23,1
|
40,2
|
24.0
|
102.0
|
103,9
|
3
|
Andijon
|
225,3
|
135.0
|
240,7
|
138,3
|
106,8
|
102,4
|
4
|
Asaka
|
271,7
|
133,9
|
301
|
173,8
|
110,8
|
129,8
|
5
|
Baliqchi
|
168,8
|
101.0
|
185,5
|
107.0
|
109,9
|
105,9
|
6
|
Bo`z
|
60,9
|
36,5
|
66,7
|
39,5
|
109,5
|
108,2
|
7
|
Buloqboshi
|
122,3
|
73,3
|
132,8
|
76,2
|
108,6
|
104.0
|
8
|
Jalaquduq
|
162,7
|
97,5
|
173,5
|
101,6
|
106,6
|
104,2
|
9
|
Izbosgan
|
207,9
|
124,6
|
219,2
|
127,4
|
105,4
|
102,2
|
10
|
Ulug`nor
|
52,8
|
31,6
|
55,3
|
32,5
|
104,7
|
102,8
|
11
|
Marxamat
|
148.0
|
88,7
|
160,4
|
93.0
|
108,4
|
104,8
|
12
|
Oltinko`l
|
152,3
|
91,2
|
163,2
|
94,3
|
107,2
|
103,4
|
13
|
Paxtaobod
|
165,4
|
99,1
|
177,6
|
102,9
|
107,4
|
103,8
|
14
|
Xo`jaobod
|
96,3
|
57,8
|
102,1
|
59,4
|
106
|
102,8
|
15
|
Shahrixon
|
254,8
|
154,6
|
275,9
|
158,8
|
108,3
|
102,7
|
16
|
Qo`rg`ontepa
|
184,7
|
112,8
|
200,1
|
116,4
|
108,3
|
103,2
|
Manba: Andijon viloyati Mehnat Bosh boshqarmasi ma`lumotlari asosida tuzilgan.
3-jadval ma`lumotlaridan ko`rinadiki, viloyatning Asaka (110.8%), Baliqchi (109.9%), Buloqboshi (108.6%) tumanlarida doimiy aholi va mos xolda mehnat resurslari soni boshqa tumanlarga qaraganda tez sur`atlarda o`sgan. Shuningdek, viloyatning Xonobod shahri (102.0%), Ulug`nor tumani (104.7%), Andijon shahri (104.9%) hududlarida aholi sonining, qolaversa, mehnat resurslari sonining o`sish sur`atlari birmuncha sekinroq holatda kechmoqda. Ushbu omil sabab viloyat aholisi o`sish darajasi ko`rsatkichini pastroq qilib ko`rsatmoqda.
Hozirgi bozor iqtisodiyoti sharoitida aholini ish bilan ta`minlashning quyidagi yo`nalishlari mavjud:
davlat va nodavlat tizimlari mablag`lari hisobidan ishlab chiqarishni tarkibiy jihatdan qayta tuzish dasturlarini amalga oshirish va shunga ko`ra mehnat resurslarini taqsimlash;
ishchi kuchi taklifi va unga bo`lgan talabni iqtisodiy va huquqiy vositalar orqali tartibga solish;
ishsizlarning va mehnat bozorida raqobatlasha olmaydigan aholi tabaqalarining ijtimoiy himoyasini ta`minlash uchun mahsus tadbirlar ko`rish;
ishchi kuchi sifatini oshirish;
aholining iqtisodiy faolligini rivojlantirish;
yakka tadbirkorlik va kichik biznesni qo`llab-quvvatlash va boshqalar.
Keying yillarda iqtisodiy o`zgarishlar aholini ish bilan band qilish muammosini murakkablashtirimoqda. Chunki mehnat resurslarining mehnatda band bo`lish tarkibi o`zgarmoqda. Bugungi kunning dolzarb bo`lgan vazifasi mehnat resurslarini iqtisodiyot tarmoqlari o`rtasida intensiv ravishda qaytadan taqsimlash, aholining mehnatdan band bo`lishi tarkibini, tuzulishini aholiga xizmat ko`rsatuvchi sohalar va yakka tadbirkorlik hisobiga o`zgartirishga qaratilgan ishlar olib borilmoqda.
Iqtisodiy islohotlar sharoitida iqtisodiyot sohalarida band bo`lgan ish bilan bandlar soni yildan yilga oshib bormoqda. Andijon viloyati iqtisodiyot sohalarida ish bilan bandlik tarkibining tahlili 3-jadvalda keltirilgan. Unga ko`ra, 2016-yilda Andijon viloyatidagi ish bilan bandlik tarkibida rasmiy sektorda ishlovchilar ulishi (59,5%) yuqoridir, shunga mos xolda norasmiy sektorda ish bilan bandlar 36,8 foizni tashkil qilgani xolda 2019-yilda rasmiy sektorda ish bian bandlar ulushi 54,4 foizni tashkil qilgani va norasmiy sektorlardagi ish bilan bandlar 34,2 foiz bo`ldi.
4-jadval
Andijon viloyatida ish bilan bandlik xolati (kishi)
Ko`rsatkichlar
|
2016-yil
|
Jamiga nisbatan %
|
2017-yil
|
Jamiga nisbatan %
|
2018-yil
|
Jamiga nisbatan %
|
2019-yil
|
Jamiga nisbatan %
|
Jami ish bilan bandlar
|
1 210 767
|
100
|
1 245 054
|
100
|
1 271 728
|
100
|
1 297 696
|
100
|
ulardan
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Iqtisodiyotning rasmiy sektotlarida bandlar
|
699 963
|
57,8
|
697 354
|
56,0
|
692 212
|
54,4
|
697 392
|
54,4
|
Iqtisodiyotning norasmiy sektotlarida bandlar
|
463 121
|
38,2
|
420 951
|
33,8
|
434 985
|
34,2
|
444 827
|
34,2
|
Respublika tashqarisiga ishlash uchun ketganlar
|
47 683
|
4,0
|
126 749
|
10,2
|
144 531
|
11,4
|
155 477
|
11,4
|
Manba: Andijon viloyati Mehnat Bosh boshqarmasi ma`lumotlari asosida tuzilgan.
Shu bilan birga, Respublika tashqarisiga ishlash uchun ketganlar ham 2016 yilda jami ish bilan bandlikning 3,7 foizini tashkil qilgan holda 2019 yilda 11.4 foizni tashkil qildi.
Viloyatda ish bilan bandlik tarkibi tunanlar kesimida bir tekis emas. Bunda, albatta, viloyat, shahar va tumanlari aholisi soni, hududlarda ijtimoiy-ishlab chiqarish ob`yektlari soni kabi omilllarni hisobga olish zarur. (5-jadval)
5-jadval.
Adijon viloyati tumanlari kesimida ish bilan bandlar sonining o`zgarishi, kishi
№
|
Hududlar
|
Yillar
|
2019 yil 2016 yilga nisbatan %
|
2016
|
2017
|
2018
|
2019
|
1
|
Andijon sh
|
174 710
|
176 454
|
184 152
|
192 843
|
115,8
|
2
|
Xonobod sh
|
17 693
|
17 531
|
18 575
|
18 789
|
115,9
|
3
|
Andijon
|
99 770
|
93 433
|
94 530
|
94 690
|
102,4
|
4
|
Asaka
|
129 133
|
125 685
|
128 591
|
131 740
|
108,3
|
5
|
Baliqchi
|
81 051
|
77 363
|
78 673
|
79 193
|
105.0
|
6
|
Bo`z
|
29 287
|
27 428
|
28 067
|
28 486
|
104,9
|
7
|
Buloqboshi
|
56 828
|
55 382
|
56 687
|
57 533
|
108,8
|
8
|
Jalaquduq
|
80 934
|
78 461
|
78 967
|
78 601
|
105,4
|
9
|
Izbosgan
|
97 469
|
96 767
|
98 566
|
101 072
|
109,7
|
10
|
Ulug`nor
|
26 174
|
25 677
|
26 455
|
27 332
|
111,4
|
11
|
Marxamat
|
71 673
|
68 014
|
68 687
|
69 382
|
103,5
|
12
|
Oltinko`l
|
75 919
|
72 387
|
73 227
|
74 334
|
104,2
|
13
|
Paxtaobod
|
80 765
|
77 355
|
78 326
|
78593
|
105,5
|
14
|
Xo`jaobod
|
49 003
|
48 715
|
50 019
|
51 628
|
111,6
|
15
|
Shahrixon
|
71 673
|
113 545
|
115 511
|
118 469
|
108,1
|
16
|
Qo`rg`ontepa
|
93 057
|
90 857
|
92 693
|
95 015
|
108,5
|
|
Jami
|
1 279 233
|
1 318 717
|
1 271 728
|
1 297 696
|
108,1
|
Manba: Andijon viloyati Mehnat Bosh boshqarmasi ma`lumotlari asosida tuzilgan.
Statistik ma`lumotlardan ko`rinadiki, viloyat miqyosida ish bilan bandlar soni 2019 yilda 2016 yilga nisbatan 108.1% ga yoki 18463 kishiga ortgan. Hududlar kesimida bu borada eng yuqori ko`rsatkich Andijon (115.8%) va Honobod (115.9%) shaharlariga tegishli bo`lib, ulardagi bu o`sish sur`ati 2016-2019 yillarda barqaror o`sish tendensiyasiga ega. Viloyat miqyosida ish bilan bandlar sonida 2016-2019 yillarda tebranishni kuzatish mumkin. Chunonchi, 2016 yilda bandlar soni 1 279.2 ming kishini, 2017 yilda 1 318.7 ming kishini, 2018 yilda 1 271 7 ming kishi, 2019 yilda 1 297 696 ming kishini tashkil etgan. Ko`rib turganingizdek, 2017 yilga qiyoslaydigan bo`lsak 2018 yilga 5.6% ga kamaygan. Tahlillardan ko`rinadiki, viloyatda aholi ish bilan bandligini oshirish chora-tadbirlarini amalga oshirish masalalari har bir tuman va shahar xususiyatlaridan kelib chiqib turlicha bo`lgan.
Biloyatda aholi ish bilan bandligini oshirish sohasida quyidagi vazifalarni amalga oshirirsh maqsadga muvofiq, ya`ni:
viloyatning noqishloq xo`jaligi tarmoqlarida yangi ish joylarni tashkil etish;
amaldagi ishlab chiqarish korhonalarini texnik qayta jihozlash, modernizatsiyalash va qayta ta`mirlash;
ishlab chiqarishga xorijiy sarmoyalarni jalb qilish;
yangi yerlarni o`zlashtirish;
qayta ishlash sanoati, xizmatlar ko`rsatish va shaxsiy mehnat faoliyati ko`lamini kengaytirish;
hududda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish va qo`llab-quvvatlash;
aholi bandligining yangi shakllarini joriy etish va o`zini-o`zi ish bilan ta`minlashni rag`batlantirish;
ishsizlarni kasbga o`qitish, qayta o`qitish va malakasini oshirish.
Demak, viloyatda aholining ish bilan bandligini oshirishga qaratilgan chora-tadbirlarni amalga oshirishda, ayniqsa, viloyat bandlik dasturlarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etishda yuqoridagi holatlarni va tavsiyalrni inobatga olish maqsadga muvofiq deb o`ylaymiz.
ANDIJON VILOYATDA YANGI ISH JOYLARINI TASHKIL ETISHGA BO`LGAN EHTIYOJNING TAHLILI
Ma`lumki, ish bilan bandlik va ishsizlik bir-biriga o`zaro bog`liq ravishda o`zgarib turadi. Chunki ish bilan bandlikdagi har qanday o`zgarish ishsizlikka ham ta`sir ko`rsatadi. Aholining ish bilan bandlik darajasining oshishi ishsizlikning kamayishiga olib keladi yoki aksincha. Shu sababli aholining ish bilan bandlik holatini atroflicha o`rganishda ishsizlik holatiga ham baho berish kerak bo`ladi.(6-jadval)
Viloyatda ro`yhatga olingan ishsizlar quyida keltirilgan 5-jadvalga kora 2019 yilda 2015 yilga nisbatan 17.1%ga oshgan, tumanlardagi bandlikka ko`maklashuvchi markazlar hodimlarining o`tkazib brogan so`rovlari natijalariga ko`ra mustaqil tarzda ish izlab yurganlar soni 111.4% ga ortgan, shu bilan birga mehnat organlarida ro`yhatga olingan rasmiy ishsizlar soni 17.1%ga ortgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |