Aholi daromadlari va davlatning ijtimoiy siyosati

1-chizma. Lorents egri chizig’i. 

Daromadlar 

tabaqalanishini 

aniqlashning 

ko’proq 

qo’llaniladigan 

ko’rsatkichlaridan 

bir  ditsel  koeffitsienti

  hisoblanadi.  Bu  ko’rsatkich  10%  eng 

yuqori ta’minlangan aholi o’rtacha daromadlari  va 10% eng kam ta’minlanganlar 

o’rtacha  daromadi  o’rtasidagi  nisbatni  ifodalaydi.  Masalan,  AQSH  va  Buyuk 

Britaniyada bu nisbat 13:1ga, SHvetsiyada esa 5,5:1ga teng. 

Yalpi  daromadning  aholi  guruhlari  o’rtasida  taqsimlanishini  tavsiflash  uchun 

aholi daromadlari tengsizligi indeksi (Djini koeffitsienti)

 ko’rsatkichi qo’llaniladi. 

Djini  koeffitsienti  chizmadagi  Lorents  egri  chizig’i  bilan  mutlaq  tenglik  chizig’i 

o’rtasidagi  yuzaning  0FE  uchburchak  yuzasiga  nisbati  orqali  aniqlanadi.  Bu 

ko’rsatkich  qanchalik  katta  bo’lsa,  (ya’ni  1,0  ga  yaqinlashsa)  tengsizlik  shuncha 

kuchli  bo’ladi.  Jamiyat  a’zolari  daromadlari  tenglashib  borganda  bu  ko’rsatkich  0 

(nolь)ga  intiladi.  Masalan,  keyingi  yarim  asr  davomida  Djini  indeksi  Buyuk 

Britaniyada 0,39 dan 0,35 ga qadar, AQSHda esa 0,38 dan 0,34 ga qadar pasaygan. 

Bozor  iqtisodiyoti  sharoitida  daromadlar  tengsizligini  keltirib  chiqaruvchi 

umumiy omillar mavjud. Bularning asosiylari quyidagilar: 

-

 

kishilarning  umumiy  (jismoniy,  aqliy  va  estetik)  layoqatidagi 

farqlar; 

-

 

ta’lim darajasi va malakaviy tayyorgarlik darajasidagi farqlar; 

-

 

tadbirkorlik mahorati va tahlikaga tayyorgarlik darajasidagi farqlar; 

-

 

ishlab chiqaruvchilarning bozorda narxlarni o’rnatishga layoqatliligi 

(bozordagi hukmronlik darajasidan kelib chiqib) darajasidagi farqlar. 

Bunday  sharoitda  davlatning  daromadlarni  qayta  taqsimlash  vazifasi 

daromadlar tengsizligidagi farqlarni kamaytirish va jamiyat barcha a’zolari uchun 

ancha qulay moddiy hayot sharoitini ta’minlashga qaratiladi.