Ахборот тизимларини лойиҳалаш

Elektron  hujjatlarni  ekran  shaklini  loyihalash.  Hujjatni  elektron  shakli  deganda 

qog‗ozli  hujjatni  tasviri  tushunilmaydi,  aksincha  ishni  elektron  texnologiyasi  tushunilib, 

unda  qog‗ozli  shaklni  hosil  qilish  bо‗lib,  faqatgina  hujjatni  qattiq  nusxasi  sifatida  hosil 

bо‗ladi. Hujjatni elektron shakli – bu foydalanuvchi uchun tо‗ldirilishga qoldirilgan bо‗sh 

joyli  varaqdan  iborat.  Shakllar  bir  tipdagi  boshlang‗ich  axborot  uchun  mо‗ljallangan 

bо‗lib,  u  buyruq  tugmalari,  qayta  tiklanuvchilar,  tanlash  uchun  rо‗yxat  yoki  menyuga 

kiritiluvchilarni e‘tiborga oladi.  

Hujjatlarni  elektron  shaklini  tashkil  etish  maxsus  dasturiy  ta‘minotlardan 

foydalanishni talab etadi.  

 

 

5.1-rasm. Elektron hujjat elementlari 

 

5.1-rasmda  elektron  hujjatlarni  loyihalashni  avtomatlashtirishni  kо‗p  dasturlarida 

foydalanilgan elektron hujjat tiplari keltirilgan. 

Elektron  hujjatlarni  kamchiligi  sifatida  ularni  tasdiqlash  va  imzolash  jarayonlarini 

yuridik  jihatdan  tо‗la  emasligi.  Elektron  hujjatlarni  qayta  ishlash  texnologiyasi  maxsus 

dasturiy  ta‘minotdan  foydalanishni  talab  etadi.  Unda  qisman  umumlashgan  axborot 

tizimiga quriladigan hujjatlar almashinishni boshqaruvchi dastur bo‘ladi:  

---

 

58 

- elektron hujjat strukturasini yaratish – loyihalash asosida grafika yordamida tashqi 

kо‗rinishni tayyorlash; 

-  elektron  hujjat  formasining  mohiyatini  aniqlash,  ya‘ni  maydonni  tо‗ldirishning 

turlarini  tanlash.  Maydon  qо‗lda  tо‗ldirilishi  mumkin,  yoki  qaysidir  rо‗yxatdan, 

menyudan, ma‘lumotlar bazasidan qiymatlarni tanlash; 

-  maketlarning  ekran  kо‗rinishi  tizimini  aniqlash  –  tezkor  va  tayin  bо‗lgan 

ma‘lumotlar va hujjatlarni foydalangan holda natijaviy ma‘lumotdan kiritiladigan hujjatlar 

rо‗yxatini  keltirishni  har  bir  masalada  loyihalashtiruvchi  har  bir  masalaning  qо‗yilishini 

tahlil qiladi; 

-  maket  tuzilishini  aniqlash  –  tayin  va  tezkor  ma‘lumot  va  natijaviy  hujjatlar 

tarkibidan tahlil qilib olingan boshlang‗ich hujjatlar yordamida bajariladi. 

Ishlab chiqilgan maketlarning ekran kо‗rinishini  dasturlash va ularni ishlatib kо‗rish 

bilan tugaydi.