|
босқичли видеомаърузаларда
шуни таъкидлаш керакки, видеомаърузаларнинг хроник, ҳужжатли
шаклларидан гуманитар, бадиий шаклларга ўтиш жуда катта куч ва маблағ
таълаб қилади. Замонавий тингловчининг телевизион маҳсулотларини
- 19 -
қабул қилиш психологиясини ҳисобга олган ҳолда, маълум бир сценарий
бўйича (фақат маъруза ёзувлари эмас) ўтказилган видео маърузаларни
яратиш учун ижодкорларнинг ижодий жамоаси зарур. Унинг таркибига
предмет ўқитувчиси, методист ўқитувчи, психолог, график рассом (ёки
дизайнер), компьютернинг чизиқли видеони таҳрирлаш мутахассиси,
режиссёр ва профессионал оператор кириши керак. Фақатгина бу ҳолатда,
профессионал равишда тайёрланган видеомаърузада мавжуд бўлган
потенциалларни амалга ошириш мумкин.
Слайд маърузалари.
Ҳозирги вақтда ўқув жараёнида умумий
видеомаърузалар билан бир қаторда 45 дақиқали слайд-маърузалар,
бажарилиши осонроқ қўлланилади. Улар слайдлар тўпламининг
тақдимотига илова қилинган диктор ёки лекторнинг ўзи овозини ёзиб
олишни англатади. Махсус тайёрланган анимацион слайдлар, маъруза
матнли ва график жиҳатдан қўллаб-қувватлайди.
Анъанавий таълим жараёнида оғзаки бўлмаган мулоқот воситаларига
оғзаки бўлмаган алоқа воситалари киради: кинесика (имо-ишоралар,
мимика, пантомима), паралингуистика (овоз сифати, унинг диапазони,
тоналлиги), экстралингвистика (шу жумладан пауза, кулиш, йўтал ва
бошқалар), проксемика (алоқани фазовий ва вақтинча ташкил этиш), визуал
алоқа (кўз билан алоқа). Суҳбатдошларнинг жонли суҳбати пайтида
хабарнинг семантик мазмуни 7% оғзаки (сўз билан), 38% - маърузачининг
интонацияси билан, 50% дан ортиғи эса мимика, имо-ишоралар, "маълумот
манбаи" ҳолати орқали узатилади. Шунинг учун слайд-маърузада
аудиокомпониментни созлаш жуда катта услубий аҳамиятга эга эканлиги
билан фарқланади.
Демак, ҳар бир инсоннинг нутқида унинг ҳиссий ҳолати бутун
экспресив лаҳзаларда-интонацияда, ритмда, темпда, паузаларда, овозни
кўтаришда ва туширишда, конструкцияларни, танаффусларни ва
бошқаларда акс этади. Босиб чиқарилган дарслик матни маърузачиси
томонидан грамматик жиҳатдан тўғри ўқилиши шахссиз, қуруқ, "тўсиқсиз"
- 20 -
бўлиб чиқади, бу одатда аудитория маърузасида мавжуд бўлган ортиқча
маълумотларнинг торайишига олиб келади ва материал тушунишни
осонлаштиради.
Кўриб чиқилаётган камчиликлардан халос бўлиш учун, виртуал
муҳолифат сифатида кўринмайдиган тингловчиларга риторик саволлар ва
мурожаатларни шакллантириш билан жонли суҳбат нутқи услубига
экрандаги шарҳни максимал даражада яқинлаштириш керак. Овоз
беришнинг ўзига хос ўзига хос хусусияти ва маърузачи нутқининг
тузилиши, мумкин бўлган резервлар, тузатишлар ва паузалар билан, психо-
эмоционал фон яратишга имкон беради, бунга қарши беихтиёр ассоциатив
маркерлар яратилади, қисқа муддатли ўтишни осонлаштирадиган
"маслаҳатлар" узоқ муддатли хотирадан хотирага ўтишни таъминлайди.
Слайд маърузалари дидактик, психологик ва эмоционал нуқтаи
назардан экранда суҳбатдош-маърузачининг мавжудлигини талаб қилади.
Айниқса, муаммоли вазият вужудга келганида ёки илмий (ишлаб чиқариш,
ижтимоий) зиддият ёки муаммони ҳал қилиш лаҳзаларини ажратиб
кўрсатиш зарур бўлганда. Ушбу дидактик талабни инобатга олган ҳолда,
кундузги ва сиртқи таълим мақсадлари учун слайд маърузаларини яратишда
қўлланма муаллифини (ўқитувчини) видеостудияда суратга олинадиган
слайд маърузасига киритиш керак. Ўқув материалини кейинги тақдим этиш
учун МС PowerPoent муҳаррири ишлатилади. Маърузачи экранда
фундаментал ва муаммоли фикрларни муҳокама қилишда, материал
тақдимотини шарҳлашда, шунингдек маъруза натижаларини хулосалашда
яна пайдо бўлади. Бу синфда талабалар ва маърузачи ўртасида психологик
алоқа муҳитини яратишга, тингловчилар эътиборини ўзгартиришга,
фикрлаш турларининг ўзгаришини бошқаришга имкон беради (эмоционал-
образли ва мантиқий-мантиқий).
Шундай қилиб, турли хил видеомаърузалар ва видео материаллардан
фойдаланиш, қўшимча таълим дастурлари ва таълим муассасасининг
қўшимча ривожланиш дастурлари ҳамроҳлиги пропедевтик мақсадни
- 21 -
кўзлайди ва амалдаги дастур бўйича умуман ёки унинг шахсига кўра
яратилади. энг қийин модулларни ўрганиш.
1.3.
Do'stlaringiz bilan baham: |
