Ahborot tehnologiyasining ahborot ta’minoti

Kommutasiya va ma’lumotlarni uzatish usullari
Ma’lumotlarni uzatish tizimlarining asosiy vazifasi tarmoqning ihtiyoriy abonentlariga tezkor va ishonchli ma’lumotlarni uzatishini tashkil etishdan, shuningdek ma’lumotlarni uzatishga ketadigan xarajatlarni kamaytirishdan iboratdir.
Ohirgisi alohida muhimdir, chunki ohirgi 10 yil ichida tarmoqdagi ma’lumotlarni qayta ishlashni tashkil etish uchun ketgan xarajatlar ichida ma’lumotlarni uzatishga ketgan xarajatlar ulushining ko’payishi kuzatilgan. ×unki bu davr ichida hisoblash tarmog’ining tehnik ta’minotiga ketgan xarajatlar tahminan o’n baravarga kamaygan, vaholanki, alohida yo’llarni ishga solish va tashkil etishga ketgan xarajatlar faqatgina ikki martaga kamaygan.
Kommutasiyalanmaydigan aloqa kanallari bilan foydalanayotganda EHM va abonent punktlarining qabul qilish va uzatish vositalari doimo bir-biri bilan bog’langan bo’ladi, ya’ni «onlayn» rejimida turgan bo’ladi. Bu holda kommutasiyaga vaqt sarflanmaydi, ma’lumotlarni uzatish tizimining yuqori darajadagi tayyorgarligi, aloqa yo’llarining ishonchliligi ma’lumotlarni uzatishning shubhasiz to’g’riligi ta’minlanadi.
Aloqani tashkil etishning bunday usulining kamchiliklari aloqa liniyalari va ma’lumotlar uzatish apparaturalaridan foydalanishning past ko’rsatkichi, tarmoq ishlatilishiga ketadigan katta xarajatlar hisoblanadi.
Bu kabi tarmoqlarning rentabelligiga ular kanallarining kuchi tula ishga solinganda erishiladi.
Faqatgina ahborotni uzatish vaqtida EHM va abonent punktlari kommutasiyasida (ya’ni normal rejim «off-layn») kommutasiya tugunini tuzish tamoyili ma’lumotlarni uzatish tarmoqlarida ahborotning o’tishini tashkil etish usullari bilan aniqlanadi.
Tarmoqlarda ma’lumotlarni uzatish va ularni tayyorlashning kommutasiyaga asoslangan uchta asosiy usuli mavjud:
kanallar kommutasiyasi;
habarlar kommutasiyasi:
paketlar kommutasiyasi.