Ахборот хизматлари учун амалий қЎлланма

3. образни шакллантириш
Минбардан сўзга чиққан 
одам чиқиш олдидан ўзини экс-
перт, деб таништиради ва одатда, 
ишонч туғдиради. Бу таассурот-
ни кучайтириш, ишончни оқлаш 
учун чиқишдан олдин аудитори-
яни ўрганиш, маърузанинг маз-
мунини, илгари жамоатчиликка 
таниш бўлмаган барча тафсилот-
ларигача чуқур билиши мақсадга 
мувофиқ бўлади. Маърузачи тинг-
ловчиларнинг манфаатларига мос 
жиҳатларни топиши жуда муҳим. Аудито-
рияга қизиқ бўлган нарсани топиш, кей-
ин айнан шу қизиқарли мавзу орқали ўз 
мақсадига эришиши керак. Ёдингиздан 
чиқарманг, ҳеч ким ва ҳеч қачон омадсиз-
ликдан буткул кафолатланмаган. Шунинг 
учун, чиқишга қанча кўп тайёрлансангиз, 
аудиториянинг ўзига хос томонларини ва 
маъруза мавзусини қанча кўп ўргансангиз, 
чиқишнинг муваффақиятли бўлиши 
эҳтимоли шунча катта бўлади.
4. нутқ тайёрлаш
Эсингизда бўлсин, чиқишдан кўзлан-
ган мақсад иккитадан кўп бўлмаслиги 
керак. Жамоатчиликка бундан кўпини 
эслаб қолиш қийин бўлади. Нутқингиз 
мантиққа тўғри келсин, яъни сиз аудито-
3-қадаМ. Маърузамиз
мавзуси бўйича батафсил 
маълумотни тўплаймиз
2-қадаМ.
жамоатчилик 
тўғрисидаги маълумот-
ларни тўплаймиз

---

74
рияга етказмоқчи бўлган фикрлар мантиқан боғланган бўлсин. Нутқингиз равон, 
содда ва тушунарли равишда тузилсин. Тадқиқотлар шуни кўрсатдики, тинглов-
чиларда биринчи 15 дақиқа давомида нутқни эшитиш ва тушуниш қобилияти 
юқори бўлади. Кириш қисми қисқа бўлиши, чиқишдан кўзланган асосий маз-
мунни ўзида мужассам этиши ва унда мавжуд вазият инобатга олинган бўлиши 
керак. Сўнг ўз далил-исботларингизни ва асосий мақсадингизни баён қилинг. 
Келтирилаётган далил-исботлар асосланган, эътирозга ўрин қолдирмайдиган, 
мазкур аудитория учун қанчалик муҳим бўлса, шунчалик ёдда қоладиган мисол-
лар ва образлар билан мустаҳкамланган бўлиши керак. Якуний қисмда бошида 
айтилганларни эслатиб ўтиш ва хулоса чиқариш 
мумкин. Хулоса аниқ ва аудиторияга тушунарли 
бўлиши керак. Нутқ жонли бўлиши, иложи бўлса 
слайд, фильм, жадвал ва бошқа кўргазмали мате-
риаллар намойиши билан тўлдирилса янада яхши 
бўлади. Баъзан, асосий тезисни бироз бошқача 
ифодалаб, унинг эшитувчилар онгига чуқур жой-
лашишига эришиш ҳам мумкин.