Agrotexnologiyalar instituti

1.Tajriba uchun ajratilgan yerdagi tuproqqa ishlov berish, yer 
maydonini bo‟lish talablari. 
Dala  tajribasini  o‘tkazishdan  avval  tajriba  o‘tkaziladigan  yer  uchastkasining 
yer  sharoitini,  tuproq  unumdorligini  bilib  olish  zarur.  Buning  uchun  ana  shu 
maydonga  rekognostsirovka  yoki  bilib  olish  ekinlari  ekib  ko‘riladi.  YOki  bunda 
ma‘lum yer maydonining hammasiga bir xil o‘simlik ekib o‘rganiladi. 
Er  maydonini  tanlash  va  tajriba  o‘tkazish  uchun  tayyorlash.  yer  maydoniga 
bo‘lgan  talab.  Tajriba  o‘tkazish  uchun  tanlab  olinadigan  yer  maydoni  ana  shu 
rayon uchun umumiy, ya‘ni bir xil tipda bo‘lishi lozim (unumdorligi, relefi, boshqa 
xususiyatlari bir xil bo‘lmog‘i lozim). 
Shu  zona  uchun  tipik  (o‘xshash)  bo‘lmagan  maydonda  o‘tkazilgan  tajriba 
natijasini keyinchalik ishlab chiqarishga tavsiya etib bo‘lmaydi. 
Tajriba maydonining tarixi. Xo‘jalik tarixi ma‘lum  bo‘lmagan yer sharoitida 
tajriba o‘tkazish mumkin emas, tajriba o‘tkazish uchun tanlab olingan yer maydoni 
kamida  3-4  yillik  tarixini  bilish  lozim.  Iloji  boricha  ana  shu  maydonda  bir  xil 
agrotexnik  tadbirlar,  bir  turda  qishloq  xo‘jalik  ekinlari  o‘stirilib  borilgan  bo‘lishi 
lozim  (3-4  yilda).  Bundan  tashqari  tajriba  maydoni  xonadonlardan  50-100  metr 
(chorva, o‘rmonlar ham) yildan 10-20 metr uzoqda bo‘lishi lozim. 
Tuproq  sharoiti.  yer  maydonining  tarixi  ma‘lum  va  u  eksperiment  o‘tkazish 
uchun  to‘g‘ri  kelgan  taqdirda  keyingi  vazifa  bu  shu  yer  maydoninnig  tuprog‘ini 
o‘rganishdir.  Buning  uchun  shu  yer  maydonining  tuproq  kartasidan  foydalanish 
maqsadga  muvofiq  bo‘ladi.  Agar  bunday  karta  bo‘lmagan  takdirda  tuproq  analiz 
qilib tekshirib ko‘riladi. 
Umuman, tuproq sharoiti tajriba maydonida bir xil bo‘lmog‘i lozim. 
Er  maydonining  relefi.  yer  maydonining  relefi  tekis  bo‘lmog‘i  lozim.  Bu 
sharoitga  erishish  qiyin  bo‘lganda  bir  yo‘nalishda  bo‘lgan  qiyalik  yer  relefi  ham 
qabul qilinadi (100 pogon metrga 1-2,5 m). 
Er  maydonining  makrorelefini  o‘rganish  bilan  bir  qatorda  uning 
mikrorel‘efini  ham  ko‘zda  tutmoq  lozim  bo‘ladi.  Ayniqsa  sug‘orish  bilan 
o‘tkaziladigan  tajribalarda  ayrim  do‘ngliklar,  chuqurliklarni  yaxshilab  tekislash 
zarurdir. 
Tajriba  maydonini  tayyorlash  va  o‘rganish.      Tajriba  maydonining  xo‘jalik 
tarixini bilish bilan shu yer maydoni hakida to‘liq ma‘lumotga ega bo‘lish mumkin 
emas,  bu  ma‘lumotni  to‘ldirish  uchun,  ya‘ni  yer  sharoiti,  tuproq  unumdorligini 
o‘rganish  uchun  yuqorida  aytilganidek  rekognostsirovkalik  tajriba  o‘tkazib 
ko‘riladi. 

---