Agrotexnologiyalar instituti

DORIVOR O‟SIMLIKLARDA ILMIY IZLANISH ASOSLARI 
 
133 
 
qatorlardagi  variantlarning  joylashish  tartibi  turli  qatorlardagi  takrorlanishlarda 
shunday o'zgartirilishi kerakki, toki, bir hil raqamli variantlar hududiy yonma-yon 
joylashib qolmasin. 
 
2.2.chizma. Tajriba takrorlanishlarining 4 qator (yarus)da joylanishi. 
1 
2 
3 
4 
5 
I 
5 
1 
2 
3 
4 
II 
3 
4 
5 
1 
2 
III 
2 
3 
4 
5 
1 
IV 
2.3.chizma. Tajriba takrorlanishlarining 2 qator (yarus)da joylashishi. 
I 
II 
1 
2 
3 
4 
1 
2 
3 
4 
3 
4 
1 
2 
3 
4 
1 
2 
III 
IV 
 
Tajribasining  qo'yish  tehnikasi. 
Tajriba  dalasida  takrorlanishlar  va  bo'laklar 
avvaldan  chizib  tayyorlangan  tizim  asosida  joylashtiriladi.  Unda  barcha 
bo'lakchalarning  hamma  takrorlanishlar  bo'yicha  tomonlari  o'lchami  ko'rsatilgan 
bo'ladi. 
Tajribani  dalada  qo'yishda  (bu  tajribaning  muhim  shartidir)  uning  ijrochisi 
shahsan  o'z  yordamchilari-ilmiy-tehnik  hizmatchilar  bilan,  albatta,  qatnashishlari 
shart. 
Tajribani qo'yishda quyidagilar oldinda tayyorlab qo'yilgan bo'lishi zarur: 20 
metrli ruletka, uzun pishik kanop ip, nishon ko'rsatuvchi 3-5 ta tayoq, qoziqchalar, 
burchaklarni  belgilovchi  qoziqlar.  Qoziqchalar  barcha  bo'laklar  soni  ikki  marta 
ko'paytirilganidan  ham  8-10  dona  ko'p  bo'lishi  talab  etiladi.  Tajribaning  umumiy 
ko'rinishi belgilangach, u variantlar bo'yicha bo'laklarga ajratiladi. 
Dalaning  burchaklaridan  birida  boshlang'ich  nuqtani  belgilab,  bo'laklarning 
qisqa  tomonlariga  qoziqlar  qoqilib  aniq  belgilanadi.  Eng  muhimi,  ish  benuqson, 
sifatli  bajarilishi  va  burchaklar  qoqilgan  qoziqlar  bo'yicha  to'g'ri  chiziqni  tashkil 
etishi  zarur.  Buning  uchun  dalaning  uzun  tomoni  bo'ylab  oldindan  ip  tortiladi. 
Agar  tegishli  tomon  uzun  bo'lib,  ipni  tarang  tortish  imkoni  bo'lmasa,  nishon 
ko'rsatuvchi 2-3 tayoq u bilan taranglashtiriladi. Ip yonidan ruletka tortilib, tasmasi 
bo'yicha  o'lchab,  qancha  variant  sig'sa,  shuncha  qoziq  qoqib  belgilanadi  (qoziq 
tasmaning  ko'rsatkichi  oldiga  hamma  vaqt  bir  tomondan  qoqiladi).  So'ng  ruletka 
yana suriladi, keyingi bo'lakning qarama-qarshi tomoni o'lchab belgilanadi. Bunda 
bo'lakning  yuqorigi  va  pastki  chegarasi  birinchi  egatga  nisbatan  to'g'ri  burchak 
hosil qilish kerak. 
Barcha  hollarda  qoziqlar  silliqlangan  tomoni  (unda  bo'lak  va  takrorlanish 
raqami  va  b.q.  yoziladi)  bilan  muayyan  bo'lakning  ichki  tomoniga  qaratilib 

---