Agrokimyo va tuproqshunoslik

 
4. Qizil va sarik tuproqlardan qishloq xо‘jaligida foydalanish 
Zonaning tabiiy sharoitlari kо‘plab qishloq xо‘jaligi ekinlari uchun juda 
qulay. Qizil va sarik tuproqlarda choy, sitrus va efir moyli ekinlar, tamaki va 
boshqa ekinlar
 
ustiriladi. Ammo bu tuproqlarda о‘simliklar uchun zarur oziq 
elementlarning xarakatchan formalar juda kam. Shu sababli azotli va fosforli 
о‘g‘itlarning samarasi yuqori; kaliy о‘g‘itlari ham о‘simliklarga yaxshi ta’sir etadi. 
Yuqori normadagi о‘g‘itlarni kо‘llanishning eng kо‘p samaradorligi tajribalarda 
aniklangan. Sitrus ekinlarining xar gektar maydoniga P
2
O
5
--300-500 kg, K20--
100-120 kg va 4t gung solinganda hosildorlik juda yuqori bо‘lgan. 
Yerga gung kompostlar va sideratlar solish tuproq unumdorligini oshiradi. 
Madaniylashgan qizil va sarik tuproqlarda choy va sitrus mevalarning hosili ancha 
yuqori. 
Nam subtropiklar zonasining tuproq va gidrotermik sharoitlari choy ekish 
uchun eng qulay Qizil va sarik tuproqlar reaksiyasining kislotali bо‘lishi 
tuproqning asoslar bilan uncha kо‘p tuyinmaganligi singari xossalari choy usimligi 
uchun ijobiy ta’sir etadi. Chunki choy kislotali yerlarda yaxshi usib, ishqoriy 
tuproqlarda kurib koladi. 
Sitrus ekinlari uchun tuproq eritmasining neytral yoki kuchsiz kislotali 
bо‘lishi makbul xisoblanadi. Nam subtropik zonasida suv eroziyasi kuchli 
bо‘lganligidan, unga karshi kо‘rash va oldini olish muxim ahamiyatga ega. Shu 
maksadda yonbag‘irlarda terrasa (zinapoya)lar kilish , choy ekinlarini shpalerlarga 
tortib ustirish, kо‘p yillik о‘simliklardan buferli katorlar kilish, о‘rmon ximoya 

---

190 
katorlari barpo etish, shuningdek tuproq yuzasidagi suv okimlarini tartibga 
soluvchi inshoatlardan foydalanish juda muxim rol о‘ynaydi.