Agrokimyo va tuproqshunoslik

Mashg‘ulot mazmuni. 
Suv tirik organizmlarning, jumladan o„simliklarning 
hayot omili: o„simlik urug„ining unib chiqishi, o„sishi va rivojlanishida muhim 
ahamiyatga ega. Tuproqdagi oziq moddalarning o„zlashtirilishi o„simlik tanasida 
boradigan barcha fiziologik jarayonlar suvli muhitda kechadi. Tuproqning suv 
rejimini boshqarish ekinlardan yuqori hosil olishda eng muhim tadbirlardan 
hisoblanadi. 
V.E.Kabayev usuli bo„yicha sug„oriladigan yerlarda tuproq namligini 
aniqlash yaxshi natija beradi, bu usul namlikni aniqlashda tuproq plastikligining 
eng oxirgi chegarasiga ko„ra aniqlashga asoslangan. Namlikni aniqlash uchun 30 
sm chuqurlikdan (burg„u, belkurak yoki ketmon bilan olingan namuna) olingan 
tuproq namunasi keltiriladi. Tuproq namunasi ko„zi 1 
mm li 
elakchalardan 
o„tkazilib, texnik tarozida 20-30 g tortib olinadi. So„ngra chinni piyolaga 3 sm
3
miqdorida suv solinadi va sekinlik bilan uning ustiga tuproq namunasi (20 - 30 g) 
solinadi. 
Tuproqdan yumaloq sharcha yasalganda qo„lga yopishmaydigan bo„lguncha, 
yuzasida esa qilsimon yoriqlar paydo bo„lgunga qadar tuproq sepiladi. So„ngra 
V.E.Kabayev tavsiya qilgan asbob yordamida hosil bo„lgan sharning diametri 
katta-kichikligiga qarab tuproq tarkibidagi namlik miqdori aniqlanadi. Buni 
aniqlash uchun hammasi bo„lib 4-5 daqiqa vaqt ketadi. Agarda sharning diametri 
qancha katta bo„lsa tuproq namligi shuncha ko„p bo„ladi. Bu bilan quruq 
tuproqning plastiklik chegarasining oxiriga yetish uchun ko„p miqdorda suv talab 
etadi. Umuman olganda, dala nam sig„imiga nisbatan tuproq namligi 70 % 

---

283 
bo„lganda, sharning diametri 36 mm bo„ladi. Shunday qilib, qishloq xo„jalik 
ekinlari urug„ining unib chiqishi va vegetatsiya davrining borishi uchun tuproq 
namligi 60-70 % atrofida bo„lishi kerak.