Agrokimyo kirish

Ammiakli selitraning tuproq bilan o’zaro ta’siri. Oson eruvchan ammiakli selitra tuproq namligi ta’sirida to la eriydi. D.N. Pryanishnikov laboratoriyasida o’simliklar tomonidan ammiakli selitra eritmasidan nitrat (NO₃) anioniga qaraganda ammoniy (NH₄) kationini tezroq o’zlashtirishi aniqlangan, shu sababli u fiziologik jihatdan nordon o’g’it hisoblanadi. Lekin uning fiziologik nordonligi boshqa o’g’itlarga nisbatan ancha kuchsiz. Ammiakli selitra tuproqning singdirish kompleksi (TSK) bilan o’zaro ta’sirlashganda, NH₄ kationi tuproq kalloidlariga yutiladi, NO₃ anioni esa tuproq eritmasida qolib, o’z harakatchanligini saqlaydi. Serkarbonat (bo’z va qora) tuproqlar eritmasida mo’tadil tuzlar (kalsiy va magniy nitratlar hosil bo’ladi va o’g’it yuqori me’yorda kiritilganda ham tuproq eritmasi nordonlashmaydi. Bunday tuproqlar uchun ammiakli selitra eng yaxshi azotli o’g’itlardan biri hisoblanadi. Tarkibida H⁺ ionlari mavjud nordon tuproqlar (masalan, chimli podzol tuproq) eritmasida esa HNO₃ hosil bo’ladi, natijada ularning nordonligi yanada ortadi; Nordonlikning ortishi vaqtinchalik mavqega ega, lekin tuproqqa muttasil ravishda yuqori me’yorda ammiakli selitra kiritilsa, nordonlik oshib boradi va o’g’itning samaradorligi sezilarli darajada kamayadi.

Nishonlangan ato’llar usuli asosida azotli o’g’itlar tarkibidagi azotning 40—50% i o’simliklar tomonidan o’zlashtirilishi aniqlangan. Nitratlar o’g’itlar tarkibidagi azotning 10—20% i, ammiakli o’g’itlar tarkibidagi azotning 20—40% i organik holatga o’tishi va mos ravishda 20—30 va 15—20% i tuproqdan gazsimon holatda yo’qolishi aniqlangan.