Аграр тармоқ иқтисодий салоҳиятини оширишда институционал ислоҳотлар ва

 
83 
Молиявий салоҳият-корхонанинг фаолият кўрсатиш ва ривожланиш 
имкониятларини белгиловчи молиявий ресурсларнинг миқдори ва сифатини 
тадқиқ этиш орқали очиб берилади. Корхонанинг молиявий салоҳиятини 
тавсифловчи бир қатор омиллар қуйидагилардан иборат:

корхонада айланма маблағларнинг етарлилиги; 

корхона мол-мулкининг қиймати; 

фойда меъёри; 

ташқи ва ички қарзлари миқдори; 

корхонанинг инвестицион жозибадорлиги; 

кредитга лаёқатлилиги ва иқтисодий мустақиллиги. 
Шуни 
алоҳида 
таъкидлаш 
жоизки, 
корхонанинг 
молиявий 
салоҳиятининг даражаси иқтисодий салоҳияти даражасига бевосита таъсир 
этиши билан бир қаторда бошқа таркибий қисмларга ҳам билвосита таъсир 
кўрсатади. 
Ишлаб чиқариш салоҳияти деганда, асосий турдаги ресурсларнинг 
мавжудлиги асосида ишлаб чиқаришнинг асосий омилларидан самарали 
фойдаланган ҳолда рақобатбардош маҳсулотлар ишлаб чиқариш учун 
мавжуд ва потенциал ишлаб чиқариш имкониятлари тушунилади. 
Иқтисодий салоҳиятнинг ҳар бир элементини турли даражада 
деталлаштириш билан баҳолаш мумкин. Бундай усулларнинг моҳияти асосан 
дастгоҳ ва жиҳозларни иш билан юкланиши, унинг алоҳида турларининг 
техник даражаси, қўлланиладиган технологиянинг алоҳида элементларини 
баҳолаш ва бошқаларни ўрганишдан иборат. Бундан ташқари, ишлаб 
чиқариш салоҳиятини баҳолаш учун корхонада маҳсулот ишлаб чиқариш 
учун мавжуд шарт-шароитларни, яъни бинолар, иншоотлар, алоқа тизимлари, 
ишлаб чиқариш соҳаларини таҳлил қилиш лозим. Шунингдек асосий 
капиталнинг бозор қийматини ҳам ҳисобга олиш зарур. 
Ишлаб чиқариш салоҳияти даражаси кўп жиҳатдан бозор салоҳияти, 
яъни муайян бозор сегменти томонидан маълум вақт мобайнида сотиб 
олиниши ёки истеъмол қилиниши мумкин бўлган товарларнинг мутлақ 
(нисбий) ҳажми билан белгиланади. 
Илмий-техник салоҳият-бу стратегик ривожланиш мақсадларига 
эришиш ва корхонанинг рақобатбардошлигини сақлаб қолиш учун 
мўлжалланган кадрлар, моддий-техника, ахборот, инновация ва ташкилий 
ресурслар мажмуасини ўз ичига олади. 
Корхонанинг инновацион салоҳиятини баҳолаш - умуман корхонанинг 
илмий-техник кўрсаткичлари бўйича рақобатбардошлигини, корхона 
маҳсулотлари ёки хизматларининг рақобатбардошлигини таъминлаш 
даражасини аниқлаш учун мўлжалланган. 
Бугунги кунда ҳар қандай хўжалик тизими ривожланишининг муҳим 
асоси бўладиган инновацион омиллар эканлигини фан исботлаб, илғор 
хорижий ва маҳаллий амалиёт тасдиқлади. Инновациянинг таркибий 
қисмлари мажмуавий холда ишлаб чиқариш соҳасини ўзгартириш, ишлаб 

---