Км = У
л
× К
к
× К
д
× К
с
399
Бундан кўринадики, меҳнат унумдорлигини ифодаловчи умумий
кўрсаткич (бир нафар ходим ҳисобига ишлаб чиқарилган маҳсулот)нинг
ўзгариши қуйидаги омиллар ҳисобига юзага келади:
-
ишчиларнинг умумий ходимлар сони таркибидаги улушининг
ўзгариши (У
л1
- У
л0
);
-
бир ишчининг йил давомида ишлаган киши-кунларининг ўзгариши
(К
к1
– К
к0
);
-
иш куни давомийлигининг ўзгариши (К
д1
– К
д0
);
-
бир киши-соатда ишлаб чиқарилган маҳсулот ҳажмининг ўзгариши
(К
с1
– К
с0
).
Мазкур омилларнинг меҳнат унумдорлигини ифодаловчи умумий
кўрсаткичга таъсирини аниқлашда “Занжирли боғланиш” усулидан
фойдаланиш
мумкин.
Бунинг
учун,
биринчи
навбатда
меҳнат
унумдорлигининг қуйидаги боғланиш кўрсаткичларини аниқлаб олиш лозим:
1. Км
0
= У
л0
×К
к0
×К
д0
×К
с0
– базис давридаги меҳнат унумдорлиги кўрсаткичи;
2. Км
ш1
= У
л1
×К
к0
×К
д0
×К
с0
;
3. Км
ш2
= У
л1
×К
к1
×К
д0
×К
с0
– шартли меҳнат унумдорлиги кўрсаткичи;
4. Км
ш3
= У
л1
×К
к1
×К
д1
×К
с0
;
5. Км
1
=У
л1
×К
к1
×К
д1
×К
с1
–ҳисобот давридаги меҳнат унумдорлиги кўрсаткичи.
Меҳнат унумдорлигини ифодаловчи умумий кўрсаткичнинг ўзгариши
ҳисобот давридаги меҳнат унумдорлиги кўрсаткичидан базис давридаги
меҳнат унумдорлиги кўрсаткичини чегириш орқали аниқланади:
±∆ Км = (У
л1
×К
к1
×К
д1
×Кс
1
) – (У
л0
×К
к0
×К
д0
×К
с0
)
Шундан сўнг, иш вақти фондининг ўзгаришига омиллар таъсири ҳисоб-
китоб қилиниб аниқланади. Бу қуйидагича амалга оширилади:
-
умумий ходимлар сони таркибидаги ишчиларнинг улушининг
ўзгариши меҳнат унумдорлигининг ўзгаришига қандай таъсир кўрсатганлиги
аниқлаш учун 1-шартли меҳнат унумдорлиги кўрсаткичидан базис давридаги
кўрсаткични чегириш лозим:
±∆У
л
= (У
л1
×К
к0
×К
д0
×К
с0
) – (У
л0
×К
к0
×К
д0
×К
с0
)
-
бир ишчининг йил давомида киши-кунларининг ўзгаришини меҳнат
унумдорлигига таъсирини аниқлаш учун 2-шартли меҳнат унумдорлиги
кўрсаткичидан 1-шартли меҳнат унумдорлиги кўрсаткичини чегириш керак:
±∆К
к
= (У
л1
×К
к1
×К
д0
×К
с0
) – (У
л1
×К
к0
×К
д0
×К
с0
)
-
иш куни давомийлигининг ўзгаришини меҳнат унумдорлигига
таъсирини аниқлаш учун эса 3-шартли меҳнат унумдорлиги кўрсаткичидан
2-шартли кўрсаткичини чегириш лозим:
±∆К
д
= (У
л1
×К
к1
×К
д1
×К
с0
) – (У
л1
×К
к1
×К
д0
×К
с0
)
-
бир киши-соатда ишлаб чиқарилган маҳсулот ҳажмининг
ўзгаришини меҳнат унумдорлигига таъсирини аниқлаш учун ҳисобот
давридаги меҳнат унумдорлиги кўрсаткичидан 3-шартли кўрсаткичини
чегириш лозим:
±∆К
с
= (У
л1
×К
к1
×К
д1
×К
с1
) – (У
л1
×К
к1
×К
д1
×К
с0
)
Do'stlaringiz bilan baham: |