Аграр тармоқ иқтисодий салоҳиятини оширишда институционал ислоҳотлар ва

 
205 
Бозор иқтисодиётига ўтиш шароитида ўзини-ўзи маблағ билан 
таъминлашга ўтказилиши илгари тўлиқ давлат тасарруфида бўлган 
қоракўлчилик хўжаликларини ўзлари имкониятлар қидиришга мажбур этди 
айниқса, айланма воситалардан янада самарали фойдаланишга сабаб бўлди. 
4. Қоракўлчилик хўжаликларининг ўзига хос хусусиятларидан бири 
шундаки, бир хил миқдордаги ишлаб чиқариш харажатлари сарфида, ишлаб 
чиқарилган маҳсулотлар ҳажми пода структурасига боғлиқ бўлади. Бу эса 
ҳар бир маҳсулот тури бўйича ҳисобланадиган қиймат шаклидаги ишлаб 
чиқариш харажатларининг ўсиш ёки камайиш тенденцияларини аниқлашни 
қийинлаштиради. 
5. Қишлоқ хўжалигини бошқа маҳсулотларига нисбатан қоракўлчилик 
маҳсулотлари ишлаб чиқариш таннархи ва ташқи савдо баҳолари бўйича 
сезиларли устунликка эга. 
Қоракўлчилик тармоғида асосий ва ўзига хос маҳсулоти бўлган қоракўл 
териларига тегишлидир. Шунинг билан бир қаторда уларни сифат 
кўрсаткичларини йиғиндиси жуда хилма-хил ва истеъмолчи ҳохишидан 
юзага келган ички ва ташқи чет эл мўйна саноати томонидан илгари 
суриладиган талабларини акс эттиради. 
Шунинг учун қоракўл териларининг навлиги билан бир қаторда 
майдонининг катталигини ҳисобга олиш зарур. Бозор муносабатларида катта 
ўлчамли ва юқори сифатли қоракўл тери қанчалик кўп бўлса фойда 
шунчалик юқори бўлади. 
6. Қоракўлчиликка банд ишчилар сони кўрсаткичи таҳлилига алоҳида 
эътибор берилиш зарур. Агарда ўртача бир чўпон ҳисобига тўғри келадиган 
пировард маҳсулотни аниқланса, у ҳода меҳнат унумдорлиги жуда юқори 
бўлади, чунки хўжаликнинг жами ишловчиларига нисбатан чўпонлар 
камчиликни ташкил этади. Қоракўлчиликда банд бўлганларнинг умумий 
сони бўйича меҳнат унумдорлиги ҳисобланса, у ҳода унумдорлик анча паст 
бўлади. 
Қоракўлчиликнинг самарадорлиги, ривожланиш даражаси машина-
механизмлар, яйлов шароитлари ва қатор маҳсулот ишлаб чиқариш сарфлари 
билан боғлиқ бўлган омилларга яъни ҳар бир маҳсулот (тери, жун, ва 
гўшт)ни фойдалилигига кўпроқ боғлиқ бўлади. 
Қоракўлчиликдаги мазкур йўналишларни оқилона ташкил этилиши 
қоракўл маҳсулотларини кўпайишига, сифати яхшиланишига, қоракўлчилик 
хўжаликларининг иқтисодий самарадорлигини ошишига ҳамда чорвачиликда 
интеграциялашув жараёнларини ривожланишига хизмат қилади. 
Мамлакатимизда амалга оширилаётган ислоҳотлар натижасида қишлоқ 
хўжалигида амалга оширилаётган янгиликлар изланишлар оқибатида сифат 
ва сон жиҳатдан ўсиш кузатилади. Ушбу жараёнларни янада ривожлантириш 
мақсадида қоракўлчилик тармоғидаги асосий ва айланма воситалардан 
самарали фойдаланиш зарур. 

---