Аграр тармоқ иқтисодий салоҳиятини оширишда институционал ислоҳотлар ва

0
20
40
60
80
100
120
140
160
800
850
900
950
1000
1050
У
гит
 с
ар
ф
и
, к
г
Кучат, дона
75 ц/га хосил
85 ц/га хосил

---

 
187 
йўналишларини ўрнига авзал кўрамиз? Мана шу саволга жавоб бера олиш 
учун, ўйлаймизки, биз ишлаб чиқариш функциямиз тахлилини чуқурлаш-
тиришимиз керак. 
Узумчиликда меҳнат унумдорлигининг ўсишига қуйидаги асосий 
омиллар таъсир кўрсатади: 
1)
ишлаб чиқаришнинг механизация ва электрлаштирилганлик 
даражаси (янги машина ва ускуналарни тадбиқ қилиш, ишларнинг 
механизациялаштирилганлик даражасини ошириш, мавжуд машина ва 
ускуналарни такомиллаштириш, техникадан оқилона фойдаланиш; 
2)
ҳосилдорлик 
даражаси 
(ҳосилдорликни 
ишлаб 
чиқаришни 
жадаллаштириш 
ҳисобига 
ошириш, 
яъни 
механизациялаштириш. 
Кимёлаштириш, суғориш, тупроқнинг мелиоратив ҳолатини яхшилаш, ишлаб 
чиқаришга юқори ҳосилдор навларни тадбиқ қилиш, навлар аралашмасига 
барҳам бериш, сийрак жойларга қайта экиш, касаллик ва зараркунандаларга 
қарши курашиб ҳосилни асраб қолиш, агротехникани яхшилаш); 
3)
бошқарув, меҳнат ва ишлаб чиқаришни ташкиллаштириш (ишлаб 
чиқаришни бир жойга жамлаш ва унинг ихтисослашувини чуқурлаштириш, 
ишлаб чиқариш бошқарувини такомиллаштириш, иш вақтидан фойдаланиш 
даражасини ошириш, сменалар ичидаги бекор туриб қолишни қисқартириш, 
смена иш меъёрларини бажармайдиган ишчилар сонини камайтириш, 
меҳнатни меъёрлаш ва ҳақ тўлашни яхшилаш); 
4)
тармоқ ва тармоқлараро тизимни яхшилаш (экин майдони тизимини 
тубдан яхшилаш, пишиш муддати, ҳосилдорлик даражаси ва маҳсулотдан 
фойдаланиш турига кўра нав гуруҳлари нисбатини такомиллаштириш); 
5)
маҳсулот сифати (стандарт маҳсулот солиштирма вазни, узумнинг 
қандлилиги ва бошқаларни ошириш). 
Маълумки, узумчиликда ишлаб чиқариш жараёнларини механизация-
лаштириш меҳнат унумдорлигини оширишда ҳал қилувчи рол ўйнади. 
Узумчиликда айрим жараёнларни механизациялаштиришдан уйғунлашган 
механизацияга ўтиб бориш қишлоқ хўжалик тараққиётининг замонавий 
босқичидаги муҳим масалалардан биридир. Бунда айрим жараёнлар каби 
ялпи иш мажмуйининг иқтисодий самарадорлигини аниқлаш масалаларини 
кўриб 
чиқиш 
узумчиликда 
тармоқ 
рентабеллигини 
ошириш 
ва 
механизациялаштиришни ривожлантириш йўлларини белгилаш имконини 
беради.