Аграр тармоқ иқтисодий салоҳиятини оширишда институционал ислоҳотлар ва

 
136 
эгалари токзорларида қўлланилмоқда. Бу қишлоқ, ер шарининг 41-меридиани 
ва 41-параллелида қора тошли тоғ бағрида жойлашганлиги туфайли узумлари 
таркибидаги қанд миқдори 38 фоизгача боради. Собиқ Иттифоқ даврида 
Москвадан махсус вакиллар томонидан космонавтлар истеъмоли учун 
Учқора қишлоғининг деҳқонларидан Учқора майизи олиб кетилган.
Ўзбекистондаги узумзорлар узумидаги қандлик миқдори 26 фоизни 
ташкил қилади. Дунё мамлакатларида эса таркибида 17-18 фоиз қанд бўлган 
узумлар истеъмолда ишлатилиб келинмоқда. Тошкент вилоятининг Паркент 
туманида ток қаламчалари 1,0-1,5 метр чуқурликка экилиб, йил давомида бу 
токзорлар суғорилмасдан ёмғир ва қор сувлари ҳисобига ҳамда ер ости 
сувларидан фойдаланилиб токзорлардан юқори ҳосил олинмоқда. Самарқанд 
вилояти ва туманларида барча йўналишлар бўйича ҳисоботлар мавжуддир. 
Ушбу ҳисобот маълумотларига асосланиб, иқтисодий таҳлиллар натижалари 
илмий-амалий изланишлар асосида ўрганилмоқда. Вилоятимизда 2020 йилда 
сабзавот экин майдони 18 205 гектарни такрорий сабзавот экин майдонлари 
эса 12 316 гектар ташкил этган, жами 30 521 гектарга сабзавот экинлари 
экилди. Улардаги ҳосилдорлик 309 ва 259 центнер гектарни,ялпи ҳосил эса 
561765 ва 318689 тонна бўлди, жами олинган ялпи ҳосил 880 454 тонна 
бўлди. Бу 2018 йилга нисбатан 277 818 тоннага ёки 31,6 фоизга кўп бўлди. 
Агар 2018 йилда сабзавот экинларининг жами ер майдони 25 544 гектар 
бўлган бўлса, 2020 йилдаги сабзавот экинлари майдони 2018 йилга нисбатан 
4 977 гектарга ёки 19,5 фоизга кўп бўлди. 2020 йил асосий экин 
майдонларидан 267 286 ва 125 032, жами 392 318 миллион сўм бўлди. 2018 
йилда сабзавотчиликдан олинган фойда 78 893 миллион сўм бўлган эди, 2020 
йилда олинган фойда сўммаси 313 425 миллион сўмга ёки 4 баробарга, 
аниқроғи 3,97 баробарга кўп фойда олинди. 2018 йилда сабзавотчиликда 
рентабеллик даражаси 26,6 фоизни ташкил этган бўлса, 2020 йилда 
сабзавотчиликда эришилган рентабеллик даражаси 3,4 пунктга 2018 йилга 
нисбатан юқори бўлди. Самарқанд вилоятида 2020 йилда мева етиштириш ва 
экспорт қилиш натижасида бу йўналишда рентабеллик даражаси 2020 йилда 
49,0 фоизни, узумчиликда 46,0 фоизни сабзавотчиликда 39,0 фоизни ташкил 
этди.
Чорвачилик тармоғининг балиқчилик йўналишида 38,9 фоизни ташкил 
этди. 2018 йилда эса балиқчиликдаги рентабеллик даражаси 21,3 фоизни 
ташкил қилган эди. Агар бу 2020 йил кўрсаткични мевачилик билан 
солиштирсак, 10,1 пунктга балиқчиликда рентабеллик даражаси мевачиликга 
нисбатан паст бўлди. Юртимизда энг кўп экспорт ҳажми бўйича табиий 
газдан кейинги ўринни мева-сабзавот маҳсулотлари эгаллайди.
Мамлакатимизда йилига ўрта ҳисобда 25 миллион тонна қишлоқ 
хўжалик маҳсулотлари етиштирилади ва 180 турдаги мева сабзавотимиздан 
дунёнинг 80 дан ортиқ давлатига 1 миллион тоннадан кўп маҳсулот экспорт 
қилинади. Рақамларга мурожаат қиладиган бўлсак, 2019 йилда Самарқанд 
вилоятида жами 230 минг тоннага яқин мева сабзавот 160 миллион 

---