Agrar huquqidan on savollari (2020-2021 o‘quv yili bahorgi semestri uchun) 1

26.
 
Agrar qonunchilik talablarini buzganlik uchun fuqaroviy-huquqiy 
(mulkiy) javobgarlikning xususiyati nimada? 
Agrar qonunchilikni buzganlik uchun yuridik javobgarlikning navbatdagi turi 
fuqaroviy-huquqiy javobgarlik hisoblanadi. Bozor munosabatlari sharoitida turli 
mulk shakllarini rivojlantirish, soddalashtirish hamda muhofaza qilishda fuqarolik-
huquqiy (mulkiy) javobgarlik muhim ahamiyat kasb etadi. Konstitutsiyamizda 
belgilanganidek, ―mulkdan foydalanish ekologik muhitga zarar etkazmasligi, 
fuqarolar, yuridik shaxslar va davlatning huquqlarini hamda qonun bilan 
qo’riqlanadigan manfaatlarini buzmasligi shart‖. Aks holda bunday zarar 
belgilangan tartibda, aksariyat hollarda, fuqarolik-huquqiy tartibda qoplanadi. 
Agrar qonunchiligi norma va talablarini buzish natijasida yetkazilgan zararni 
fuqaroviy-huquqiy tartibda undirish fuqarolik qonunchiligining hamda qishloq 
xo’jaligidan foydalanish bilan bog’liq bir qator qoidalarga asoslanadi: 
*jismoniy yoki yuridik shaxsga yetkazilgan zarar uni etkazgan shaxs tomonidan 
to’la hajmda qoplanishi zarur; 

---

13 
*shartnoma yoki qonunda zarar etkazuvchining yetkazilgan zarar me‘yoridan 
ortiqcha kompensatsiya to’lovi to’lashi ko’zda tutilishi mumkin; 
*zarar etkazgan shaxs basharti zarar uning aybi bilan etkazilmaganligini isbotlasa 
yoki aybi bo’lmasa zararni qoplashdan ozod etilishi mumkin; 
*huquqqa mos harakatlar natijasida yetkazilgan zarar qonunda ko’zda tutilgan 
hollardagina qoplanadi, zararni qoplash jabrlanuvchi iltimosi yoki uning roziligi 
bilan yetkazilgan hamda zarar etkazuvchi shaxs qilmishi jamiyatdagi axloq 
mezonlariga zid bo’lmagan taqdirda, zararni qoplash rad etilishi mumkin; 
*kelgusida zarar etkazish xavfi bunday faoliyatni to’xtatish to’g’risida da‘vo 
qo’zg’ash uchun asos bo’lib xizmat qilishi mumkin; 
*agar yetkazilgan zarar tashkilot, qurilma yoki boshqa ishlab chiqarish faoliyati 
natijasida yetkazilgan bo’lsa, sud javobgarga yetkazilgan zararni qoplash barobarida 
bunday faoliyatni to’xtatish yoki tugatish majburiyatini ham yuklashi mumkin; 
*sud faoliyatni to’xtatish yoki tugatishni bunday faoliyat jamiyat manfaatlariga zid 
bo’lgan taqdirdagina rad etishi mumkin. Bunday faoliyatni to’xtatish yoki 
tugatishning rad etilishi jabrlanuvchini yetkazilgan zararni qoplash huquqidan 
mahrum etmaydi; 
*yuridik yoki jismoniy shaxs o’z xodimining mehnat (mansab, xizmat) 
majburiyatini bajarishi munosabati bilan yetkazilgan zararni qoplaydi. Bunda xodim 
mehnat yoki fuqarolik-huquqiy shartnoma asosida faoliyat yuritayotgan bo’lishi 
lozim;