Agarbiz o’zbekistonimizni dunyoga tarannum etmoqchi, uning qadimiy tarixi va yorug; kelajagini ulug’lamoqchi, uni avlodlar xotirasida boqiy saqlamoqchi bo’lsak, avalombor buyuk yozuvchilarni, buyuk shoirlarni

- 
қўзғатувчи, бу назарда тутилган ҳамкорликдаги фаолиятнинг мақсадини биргаликда белгилашга 
қаратилган; 
- 
фаоллаштирувчи, бу ўқувчиларнинг ривожланишлари ва ўзаро ҳамкорлик қилишларига 
йўналтирилган; 
- 
фикрни шакллантирувчи, бу ўқувчиларнинг бир-бирларини ютуқларини баҳолаш, улар устида 
фикрлаш ва таҳлил қилишлари асосида объектив фикрни шакллантириш жараёни; 
- 
динамиклик, бу ўқувчилар орасидаги ҳамкорликнинг ривожланиш жараёнини ифодалайди. 
Ўқувчиларни ривожлантиришга йўналтирилган ҳамкорликдаги педагогик вазиятлар субъектлар 
орасидаги қарама-қаршиликларни бартараф этиш асосида шахслараро ижобий муносабатларни 
шакллантиришга хизмат қилади. Қарама-қаршиликларни бартараф этувчи воситалар сифатида муайян таълим-
тарбиявий вазифаларни ҳал қилишга хизмат қиладиган ҳолатлар, ҳодисалар ҳамда ҳаракат усулларини 
кўрсатиш мумкин. Ўзаро ҳамкорликка асосланган педагогик вазиятларнинг муҳим вазифаларидан бири – 
субъектлар орасидаги қарама-қаршиликларни муваффақиятли бартараф этиш учун зарур бўлган таҳлилий 
фаолият тажрибасини шакллантиришдан иборат. 
290 

---

Биз қуйида хидди мана шу ҳодисанинг таҳлили устида батафсил тўхталамиз. Таҳлилий фаолият шахс 
мавжудлигининг муҳим механизми ҳисобланади. Таҳлилий фаолият ўқувчилар учун муҳим аҳамиятга эга 
бўлиб, уларда интеллектуал қувватларнинг шаклланишини жадаллаштиради. Ўқувчиларнинг ҳаётий 
тажрибалари, ҳиссиётлари, кечинмалари, туйғуларининг шаклланишига кучли таъсир кўрсатади. Улар бундай 
тажрибани ўқитувчилар, ота-оналари ва атрофдаги тенгдошлари таъсирида ўзлаштирадилар. Ўқувчиларнинг 
алоҳида ҳодисаларга бўлган муносабатлари, унга берган баҳолари, келажакда эгаллайдиган ҳаётий 
мавқеларини белгилайди. 
Таҳлилий фаолият ёрдамида ўқувчилар ўзлари ва тенгдошларининг имкониятларини билишга 
муваффақ бўладилар, ўзлари, синфдошлари ва ўқитувчиларининг ички оламларини англайдилар, бир-
бирларининг шахсий қарашлари, кечинмалари, ташвишларини таҳлил қиладилар, натижада уларда ўзлари ва 
атрофдагилар ҳақида муайян фикр ҳосил бўлади. Атрофдагилар уларни қандай қабул қилишларини 
англайдилар, ўзларини фикран бошқалар ўрнига қўя олиш кўникмасига эга бўладилар. Ўқувчиларда 
ривожланадиган таҳлилий фикрлаш жараёни ўзлари ва синфдошларининг хатоларини аниқлаш, уларни тузатиш 
ва келажакда такрорламаслик кўникмасини эгаллайдилар. Бу ўз навбатида ўқувчилар орасидаги ўзаро 
муносабатлар ва ҳамкорликнинг ривожланишига сезиларли таъсир кўрсатади. 
Шу билан бир қаторда, таҳлилий фаолият ўқитувчи-ўқувчи муносабатларининг асосини ҳам ташкил 
қилади. Шахснинг таҳлилий фаолияти унинг асосий шахсий сифатлари – таҳлил қилиш лаёқати, юксакликка 
кўтарилиши, муваффақиятлари, ўзининг ҳақиқий ҳолати, табиатини ифодалайди.