Agar fanga oid terminlar noaniq bo‘lsa, fanning o‘zi noaniqdir


b) Geterogen (Bir jinsli bo‘lmagan) aralash moddalar –



Download 1,99 Mb.
bet9/77
Sana23.01.2022
Hajmi1,99 Mb.
#402979
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   77
Bog'liq
2 5199426415707030200

b) Geterogen (Bir jinsli bo‘lmagan) aralash moddalar – Toza moddadan oddiy ko‘z bilan ham farqlab bo‘ladigan aralashmalar. Masalan: neft, tuproq, un, bromli suv, ohakli suv, jez, latun, po‘lat, cho‘yan, bo‘yoqlar, sok, dorilar va h.z.

ODDIY MODDALAR molekulasi bir xil atomlardan hosil bo‘lgan moddalar. Masalan: O3 – ozon, S – oltingugurt, Fe – temir, Au – oltin, P4 – fosfor va h.z. Oddiy moddalar metalmaslarga va metallarga bo‘linadi.

Metalmaslar – Bolg‘alanmaydigan, yaltiroq bo‘lmagan, issiqlik va elektr tokini deyyarli o‘tkazmaydigan moddalar. Hammasi bo‘lib davriy sistemada 22 ta element atomlari metalmas shulardan, 11 tasi (H2 – vodorod, N2 – azot, O2kislorod, F2 – ftor, Cl2 – xlor, He – geliy, Ne – neon, Ar – argon, Kr – kripton, Xe – ksenon, Rn – radon) odatdagi sharoitda gaz moddalar, 1 tasi (Br2 – brom) suyuqlik, 10 tasi (B – bor, C – uglerod, Si – kremniy, P – fosfor, As – mishyak, S – oltingugurt, Se – selen, Te – tellur, I2 – yod, At2 – astat) qattiq moddalar. Metalmaslardan ftor, xlor, brom nisbatan suvda eriydi, qolganlari esa deyarli suvda erimaydi.

Metallar – Bolg‘alanadigan, yaltiroq, issiqlik va elektr tokini yaxshi o‘tkazadigan moddalar. Davriy sistemadagi qolgan barcha element atomlari metallar. Ulardan 1 tasi (Hg – simob) odatdagi sharoitda suyuqlik, qolganlari qattiq moddalar.

Oddiy moddalar orasida allatropiya mavjud.



Allatropiya – Ayni bir element atomining turli oddiy moddalar ko‘rinishda mavjud bo‘lishi. Masalan: Uglerod elementi tabiatda 4 xil (Olmos – P, Grafit – P, Karbin – P, Fulleren – C60) oddiy modda ko‘rinishida uchraydi, Kislorod elementi 2 xil (Kislorod gazi – O2, Ozon gazi – O3) ko‘rinishida, Fosfor elementi 3 xil (Oq fosfor – R4, Qizil fosfor –P, Qora fosfor – R) ko‘rinishida, Oltingugurt elementi 2 xil (Monoklinik – S, Rombik – S2, S6) ko‘rinishida uchraydi yana temir (α – temir, β – temir), qalay (oq va kulrang), selen, tellur kabi elementlar ham turli allatropik ko‘rinishlarga ega. Inert gazlar, galogenlar, ishqoriy va ishqoriy-er metallar, vodorod kabi elementlarda allatropik ko‘rinishi borligi hozirgi kungacha isbotlanmagan. Allotropik shakllar quyidagilar bilan farqlanadi ya’ni allotropiyaning sabablari:

  1. Molekulasida atomlar sonining turlicha bo‘lishi

  2. Atom orbitallarining turlicha gibridlanishi

  3. Molekulaning turli fazoviy shaklda bo‘lishi

  4. Turli kristall panjara hosil qilishi

  5. Har xil rangda bo‘lishi va h.z.

VALENTLIKayni bir element atomlarining muayyan sondagi boshqa element atomlarini biriktish qobiliyati. Valentlik tushunchasini Eduard Frankland 1854 yil fanga kiritgan. Valentlik – lotin tilidan olingan bo‘lib, kuch degan ma’noni anglatadi. Elementlarni valentlik hosil qilish imkoniyatiga qarab;


Download 1,99 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   77




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish