Afaziyaning nutqda voqyelanish omillari bitiruv malakaviy ishi

SENSO
R
 AF
A
ZIY
A
 

---

28 
Unda so„zlar tarkibidagi tovushlarni farqlay olmaydi. Buni kuzatganda afaziyaning 
bu turi akustika- gnostika afaziyaga yaqin bo„lib, nutqning tovushga oid jihatlarini 
tushunish qobiliyatini yo„qotadi. Sensor afaziya inson miyasidagi Vernike zonasi 
shikastlanganda yuzaga keladi. Bu nutqiy zona nemis olimi K. Vernike tomonidan 
1874-yilda aniqlangan. Vernike markazi shikastlansa, akustik afaziya yuzaga 
keladi. Bunda afaziyaga chalingan gapira oladi, ammo o„zgalar nutqini 
tushunmaydilar. Afaziyaning bu turi sensor afaziya deb nomlanadi. Unda 
“fonematik eshitish qobiliyati” buziladi. Ular so „zlarni eshitib bo„lmaydigan 
shovqindek qabul qiladi va ma‟nosini tushunmaydi. Ular tovushlarni eshitadi, lekin 
ularni ajrata olmaydi. Bu esa so„zlarning noto„g„ri talaffuz qilinishiga, yozish 
qobiliyatining buzilishiga olib keladi. Bu afaziya turida nutqni tushunishdagi 
kamchiliklar insult yoki travmadan keyingi erta bosqichda nutqni tushunishning 
butunlay yo„qolishi kuzatiladi. Sensor afaziyaga chalinganlarning har doim ham 
o„zlarida mavjud nutq kamchiligini anglab yetmasligi atrofidagilar nutqini 
tushunmaslik va aniq harakat buzilishining yo„qligiga olib keladi.Keyingi 
bosqichda nutqni qisman tushunmaslik, so„zni aniq idrok qilishni farazlar bilan
almashtirish kuzatiladi. Bunda so„zlar bir xil eshitiladi. Sensor afaziyaga 
chalinganlar qo„shimchalarning tovush tarkibi bir xil va ular nutq oqimida har xil 
o„zakli so„zlarning tovush tarkibiga qaraganda tez-tez qaytarilishi sababli 
so„zning o„zak qismi, ya‟ni leksik-semantik qismi qiyinchilik bilan o„zlashtiriladi, 
buning natijasida predmetning o„zaro munosabati buziladi.
Sensor afaziya akustik- gnostik afaziyadan farqli ravishda bunda akustik nuqson 
fonematik tahlil sohasida emas, balki eshitish mnestik qobiliyatida namoyon 
bo„ladi. Afaziyaga chalinganlar eshitish orqali qabul qilingan ma‟lumotni eslab 
qolish qobiliyatini yo„qotadilar, bu bilan esa akustik
 
izlarning
 
zaifligini namoyon 
etadilar. Shu bilan bir qatorda ularda eslab qolish hajmining torayishi ham 
kuzatiladi. Ushbu nuqsonlar eshitish va eslab qolish xotirasining ishtirokini talab 
etuvchi ochib berilgan matnlarni tushunishda ma‟lum qiyinchiliklarga olib keladi. 
Bu 
ko„rinishdagi 
afaziyaga chalinganlarning 
shaxsiy 
nutqida 

---

29 
afaziyaning asosiy simptomi: so„zlarning ushbu semantik to„pning boshqa so„zlari 
bilan bog„liqliklari, ikkilamchi qashshoqlashuvi bilan bog„liq so„z boyligining 
kamligi, predmet haqidagi yetarli bo„lmagan ko„rishga oid tasavvurlarning kamligi 
hisoblanadi.