Adliya vazirligi adliya organlari va muassasalarida davlat tilida ish yuritishni tashkil

1-QISM
DAVLAT TILIDA ISH YURITISH
Davlat tilini bilishga qo‘yiladigan minimal talablar
Davlat tilini bilish mezonlari va o‘lchovlari qanday? O‘zbek tili-
ni qay darajada bilish davlat tilini bilish hisoblanadi?
Ushbu savollarga O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahka-
masining O‘zbekiston Respublikasining fuqaroligiga qabul qilishda 
davlat tilini bilish darajasini aniqlash tartibi to‘g‘risidagi nizomni 
tasdiqlash haqidagi qarori[1] bilan tasdiqlangan O‘zbekiston Re-
spublikasining fuqaroligiga qabul qilishda davlat tilini bilish dara-
jasini aniqlash tartibi to‘g‘risidagi nizomdan javob topish mumkin. 
Unda Davlat tilini bilishga quyidagi minimal talablar qo‘yilgan.
Davlat tilini bilishga qo‘yiladigan minimal talablar
I. Tinglab tushunish
1. Tanish mavzularda ma’lumot beruvchi matnlarning asosiy 
mazmunini o‘qib tushuna oladi.
2. Sodda xabarlar, sodda yozma yo‘riqnoma yoki ko‘rsatmalarni 
tushuna oladi.
3. O‘z qiziqishlari doirasidagi tele yoki radio dasturlar va boshqa 
manbalarni tinglab, asosiy ma’lumotlarni tushuna oladi.
4. Shaxsiy qiziqish, o‘qish yoki kasbga oid sohadagi og‘zaki 
manbalarni tinglab, asosiy mazmuni hamda maxsus ma’lumotlarni 
anglay oladi.
5. Til egasi bilan tanish va maxsus mavzuda muloqotga kirish-
ganda uning aksariyat jihatlarini tushuna oladi.
II. Gapirish
1. O‘zi haqida og‘zaki ma’lumot bera oladi.
2. Ijtimoiy-maishiy mavzuda taklif etilgan suhbatga kirisha oladi.
3. Fikrini sodda tarzda izchillik asosida mantiqli tushuntirib 
bera oladi.
4. Tanish mavzularda o‘z fikrini bildira oladi (kitoblar, filmlar, 
musiqa xususida).

---

5
5. Hikoya yoki muhokama mazmunini sodda iboralar bilan 
qisqacha gapirib bera oladi.
III. O‘qish
1. Tanish mavzularda ma’lumot beruvchi matnlarning asosiy 
mazmunini tushuna oladi.
2. Joy yoki insonlar tasvirlangan qisqacha matnni tushuna oladi.
3. Sodda xabarlarni, masalan, oddiy xatlar, elektron xatlarni 
tu shuna oladi.
4. Sodda yozma yo‘riqnoma yoki ko‘rsatmalarni tushuna oladi 
va ularga amal qila oladi.
5. Munozarali matnning xulosasini aniqlay oladi.
6. Matn mazmunining asosiy g‘oyasini ajrata oladi.
IV. Yozish
1. Shaxsiy xatlar (qisqa xabarlar, tabriklar, eslatmalar va hoka-
zolar)ni yoza oladi.
2. Sodda anketalarni shaxsiy ma’lumot bilan to‘ldira oladi.
3. Rasmiy hujjatlar qoliplari asosida sodda shakldagi hujjatlarni 
yoza oladi.
4. O‘z qiziqishlariga taalluqli mavzuda qisqa, sodda esse yoza 
oladi.
5. Rasmiy xat, ish yuritish qog‘ozlarini (ariza, rozilik xatlari, 
rezyume) yoza oladi.
6. O‘z fikrini imlo qoidalariga rioya qilgan holda yozma shaklda 
bayon qila oladi.
7. Imlo qoidalariga rioya qilgan holda diktant yoza oladi.
Demak, yuqorida sanalgan 5 ta punkt talablarini bilgan shaxs 
o‘zbek tilini bazaviy darajada biladi deyish mumkin.