Ҳадис ва Ҳаёт-09

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Ашуро 
рўзасини ўнинчи куни тутишга амр қилдилар». 
Термизий ривоят қилган ва саҳиҳ деган.
Шарҳ:
Бу амр аввалги ҳадисда зикр қилинган 
ҳодисалардан олдин бўлган.
Ушбу ривоятлардан умумий хулоса қўйидагича. 
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Ашуро 
рўзасини муҳаррамнинг ўнинчи кунида тутишга амр 
қилганлар, ўзлари ҳам тутганлар.
Бу кунни яҳудий ва насоролар улуғлашини билиб 
қолганларидан кейин, ўнинчи кунга тўққизинчи кунни ҳам 
қўшиб тутишга қарор қилганлар. Лекин ўзлари бу ишни 
қилмай туриб вафот этдилар.
Биринчи ривоятда келганидек, Ибн Аббос розияллоҳу 
анҳунинг ҳакам ибн Аъраж розияллоҳу анҳу саволига 
жавобан, тўққизинчи кунни рўза тутган ҳолингда тонг 
оттир, деганлари муҳаррам ойининг тўққизинчи ва ўнинчи 
кунлари рўзасини тутиш керак, деганлари бўлади. Яъни, 
176

---

тўққизинчи кунни, сўнг эса, ўнинчи кунни тутасан, 
деганлари бўлади. Зотан, Ашуро ўнинчи кун, дегани 
эканини аввал ҳам айтиб ўтганмиз.
همايص لضف
У КУН РЎЗАСИНИНГ ФАЗЛИ
1306
ءاروشاع موي ناك :تلاق اهنع لا يضر ةشئاع نع -
لا لوسر ناكو ة/يلهالا ف <شيرق هموصت

مدق ا /ملف هموصي 
ءارو شاع موي كرت نا ضمر ضر ف ا /ملف همايصب رمأو هماص ةنيدملا
.ةعبرلا هاور .هكرت ءاش نمو هماص ءاش نمف
1306. Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: 
«Қурайш жоҳилият даврида Ашуро куни рўзасини 
тутар эди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам 
жоҳилият даврида унинг рўзасини тутар эдилар. 
Мадинага келганларида ҳам унинг рўзасини тутдилар 
ва тутишга амр қилдилар. Қачонки Рамазон фарз 
бўлганда Ашурони тарк қилдилар. Бас, ким хоҳласа 
тутар, ким хоҳласа тарк қилар эди». 
Тўртовлари ривоят қилишган.
Шарҳ:
Ушбу ривоятда Оиша онамиз розияллоҳу анҳу 
Ашуро куни рўзаси тарихига оид маълумотларни 
келтирмоқдалар. 
Қурайш мушриклари ҳам Исломдан олдинги жоҳилият 
даврида Ашуро куни рўзасини тутган эканлар. 
Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи 
васаллам ҳам ўзларига ваҳий келиб, Пайғамбар бўл-
177

---

гунларигача Ашуро куни рўзасини тутар эканлар. 
У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳижрат қилиб 
Мадинаи мунавварага келганларидан кейин ҳам бир йил 
Ашуро рўзасини тутганлар. 
Кейин эса, ҳижратнинг иккинчи йилида Рамазон 
рўзаси фарз бўлиб, ўша рўзани тутганлар, Ашуро рўзасини 
тарк қилганлар. Одамлардан хоҳлаганлари Ашуро 
рўзасини тутганлар, хоҳлаганлари тутмайдиган бўлганлар.
Шу ерга келиб, Оиша онамиз ривоятлари тамом 
бўлади. Аммо биз аввал ўрганган ҳадисларимиздан 
кўринадики, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам 
вафотларидан бир йил олдин Ашуро рўзасини тутганлар ва 
тутишга амр қилганлар, шундоқ қилиб бу куннинг рўзаси 
суннати муаккада бўлиб қолган.
1307
سا /بع ن با ن ع -

gب/نلا مد ق :لا ق 

ة نيدملا 
<حلاص <موي اذه :اولاق اذه ام :لاقف ءاروشاع موي موصت دوهيلا ىأرف
انأف :لاق ىسوم هماصف مهkودع نم ليئارسإ نب لا ى/ن <موي اذه
.ةثل/ثلا هاور .همايصب رمأو هماصف مكنم ىسوب gقحأ
1307. Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: