Қадимги юнон-рим тарихи

 
Plutarx   buyuk Gall  qo`zg`oloni   to`g`risida 
(er.  avv.  54 – 52 yillar) 
      XXV.      …    Lekin      tezda,    qachonlardir      Galliyada    bo`lib    o`tgan    eng      katta  va  xavfli   
urush   belgilari   paydo  bo`ldi.  Uni rejasi  allaqachon  yetilgan  edi va   ta`siri  kuchli  odamlar  
orqali maxfiy  ravishda  jangovar  qabilalar  orasida tarqatilgan  edi.  Ularning ixtiyorida  ko`p  sonli    
qurolli  kuchlar,  urush  uchun to`plangan  katta pul  mablag`lari  va  mustahkamlangan  shaharlar  
va  o`tish  qiyin  bo`lgan    joylar  bor  edi.    Qish    vaqti  daryolar      muz  bilan  o`rmonlar    qor    bilan 
qoplanib,  vodiylar  toshqin osti edi,  so`qmoqlar    ba`zi   joylarda    qalin qor   qirovi   ostida yo`q  
bo`lgani    uchun,  boshqalari    botqoqlik    va  toshqin    suvlar  sababli,    ishonchsiz    bo`lgani  uchun,   
qo`zg`olon  ko`targanlar  bilan  Sezar  hech narsa  qila olmaydi  deb  go`yoki yaqqol bo`lib  ko`rinar  
edi.  Ko`p qabilalar   ko`tarildi,  lekin  qo`zg`olonning   o`chog`i arvern  va  karnutlarning
1
 yeri  edi.  
… 
XXVII  …  Shuningdek    jangda    tirik  qolgan      ko`pchilik    varvarlar    o`z  podsholari    bilan 
Aleziya
2
 shahriga  kirib yashirindilar.  O`zini baland devorlari,  ko`p sonli  qamal qilganlar  uchun 
olib    bo`lmaydigan    ko`ringani    uchun,  bu  shaharni    qamal  qilish    vaqtida  Sezar    katta    xavf  – 
xatarga  duch keldi,  chunki  barcha  gall  qabilalarining   saylanma  kuchlari  o`zaro  birlashib,  uch 
yuz ming  kishi  miqdorida  Aleziyaga keldilar,     shu    vaqtda   shaharni  o`zida    berkinganlar    
bir  yuz  yetmish  mingdan      kam  emas  edi.    Ana    shunday  ikki  katta  kuch  o`rtasida  qisilgan    va 
o`ralgan  Sezar ikki devor  qurishga majbur  bo`ldi;  biri shaharga   qarshi, boshqasi kelgan galllarga 
qarshi,  chunki agarda  dushmanlar  birlashsa, u  tamom bo`lishi aniq edi. Aleziya  ostidagi  urush  
haqiqiy  shon – sharaf  bilan  belgilanadi,  qaysiki biror  bir  boshqa  urush  shunday  jasoratli  va 
mahoratli  qahramonlik namunalarini  bermaydi.  Lekin  yana  shunisi  ajablanarliki,  Sezar  shahar 
devorlari  ortida  ko`p    sonli  qo`shin   bilan jang  qilib  va  uni    yanchib,   nafaqat  qamal    qilinganlar 
uchun, balki  hatto shaharga  qaratilgan devorni  qo`riqlagan o`sha  rimliklar uchun ham  bu ishni   
sezdirmay   qildi.    Bu rimliklar   g`alaba  to`g`risida   Aleziyadan   qarama  –  qarshi   tomondan   o`z  
lagerlariga, oltin,  kumush bilan  bezatilgan, qalqon qonga bo`yalgan  ko`pgina sovutlar,  ko`pgina  
qadahlar,    gall    chodirlarini  rimliklar  o`z  lagerlariga  olib    borayotganlarini    ko`rdilar,    erkak  va 
ayollarni  yig`i va   dod–faryodlarini  eshitgandan keyin bildilar.  Shunday  tez,  tush  yoki  sharpa   
kabi    bu    son–sanoqsiz   kuch    yo`q  qilinib,  to`zg`itib  yuborildi,    shuningdek    varvarlarning    katta  
qismi   jangda halok bo`ldi.  Nihoyat  Aleziya  himoyachilari  Sezar va o`zlariga   ko`p tashvishlar  
tug`dirganlaridan  so`ng,  taslim  bo`ldilar.  Versingetorig hamma  urushning rahbari,  eng chiroyli 
qurol  –  aslahani    taqib  va  otni    boy  bezatib,  darvozadan  chiqdi.    Sezar  o`tirgan    tepalik    atrofini   
aylanib chiqib, otdan sakrab tushdi,   o`zini barcha  qurol  - aslahasini   yulib tashladi  va  Sezarni 
oyog`i  ostiga o`tirdi,   zafar uchun  saqlab  qolish  uchun  uni hibsga  olmagunlariga  qadar  u yerda  
o`tirdi.