Қадимги юнон-рим тарихи

 
 
 
 
 
 
 
 
 
2-§. Buyuk yunon kolonizatsiyasi 

---

 
 179 
 
 
Er. avv. VIII-VI asrlarda materik Yunonistonidan yunonlar ommaviy ravishda  boshqa joylarga  
ko`chib  borib  koloniyalar
1
    barpo  qila  boshladilar.  Bu  tarixda  buyuk  yunon  kolonizatsiyasi  deb 
ataladi.  Yunon  kolonizatsiyasining  asosiy  sabablari  quyidagicha  edi:  ekin  yerlarini  taqchilligi, 
aholi  sonini  o`sib  ketishi,  yunon  polislaridagi  siyosiy  kurash  va  hamda  savdo  aloqalarini 
kengaytirish  zaruriyatlari.  Yunon  kolonizatsiyasi  er.  avv.  II  ming  yillik  oxirlarida  Kichik  Osiyoni 
g`arbiy  qismiga  ko`chish  bilan  boshlangan  edi.    Bu  yerga  alohida  qabila  guruhlari  ioniylar, 
axeylar,  eoleylar      kelib  joylashdi.  Endilikda  koloniyalarni  asoschilari  bo`lib  alohida  polislar 
chiqdi.  Kolonizatsiya  ba’zida  u  yoki  bu  sabablar  bilan  vatanni  tashlab  ketishga  majbur  bo`lgan 
aholini  alohida  guruhlari  tashabbusi  bilan  ham  amalga  oshirildi
2
,  ba’zida  esa  maqsadli 
yo`naltirilgan davlat siyosatiga aylandi
3
.  
Odatda  yangi  yerlarga  borishni  istagan  odamlar  birlashar  va  rahbar-Oykistni  saylab 
kemalarda  koloniyalarni  barpo  qilishga  jo`nab  ketar  edilar.  Bir  qancha  qiyinchiliklarni    dengiz 
bo`ronlarini, mahalliy qabilalarni dushmanlik munosabatlarini boshdan kechirar edilar. Ular asos 
solgan koloniyalar mutlaqo mustaqil shahar-davlatlarga aylanar edi. 
Kolonizatsiya  boshida  O`rtayerdengizi  qirg`oqlari  bo`ylab,  Pireney  yarim  oroli,  Afrikaning 
shimoliy qirg`oqlarini, Egey dengizining shimoliy qirg`oqlarini, Marmar va Qora dengiz shimolini 
qamrab  oldi.  Misr  hududida  Navkratis,  Shimoliy  Qora  dengiz  bo`yida  Tira,  Olviya,  Feodosiya, 
Xersones,  Pantikapey,  Fanagoriya,  Taurida  va  boshqalar,  Apennin  yarim  oroli  va  Sitsiliyada 
Tarent,  Sirakuza,  Gerakleya,  Neapolis,    Janubiy  Fransiyada  Massiliya  kabi  koloniyalarga  asos 
solindi. 
Koloniyalar aholisi  yunon shahar-davlatlari ijtimoiy-siyosiy hayoti tarzini o`zlarida qurdilar. 
Koloniyalar  savdo-hunarmandchilik,  transit  savdo,  dehqonchilik  bilan  shug`ullanar  edilar.  Ular 
yunon turmush tarsi, urf-odati, diniy rasm-rusmlarini saqlab qoldilar. Yunon kolonistlari mahalliy  
aholi  bilan  yaqin  aloqalarni  o`rnatgan  bo`lsalarda,  ammo  ulardan  alohida  o`zlari  yunon 
me’morchiligi namunalarida qurgan  shaharlarda yashadilar.