Adabiyotshunoslik



Download 0,82 Mb.
Pdf ko'rish
bet27/70
Sana27.06.2022
Hajmi0,82 Mb.
#710441
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   70
Bog'liq
g.xalliyeva .qiyosiy adabiyotshunoslik. o\'quv qo\'llanma

Nazorat savollari:
1. Poetika deganda nimani tushunasiz?
2. Poetikaning qanday turlarini bilasiz?
3. Badiiylik va badiiy mahorat tushunchalarini izohlang?
4. Yozuvchining badiiy mahorati nimalarda namoyon bo‘ladi?
5. Ilmiy asarlar poetikasini o‘rganish mumkinmi?
6. Poetikaga oid qanday zamonaviy tadqiqotlarni bilasiz?

Лихачев Д.С. Поэтика древнерусской литературы. – М.-Л., 1967; Силантьев И.В. Поэтика 
мотива. – М., 2004; Виноградов В.В. Сюжет и стиль – М., 1963; Фаликова Н.Э. Хронотоп 
как категория исторической поэтики // Проблемы исторической поэтики. – Петрозаводск, 
1992. №2 // http://poetica.pro; Бандурина Н. Поэтика образа в литературном творчестве 
В.Г.Шершеневича. – М., 2012; Суванов З. Тоғай Мурод насрида образлар поэтикаси. 
– Тошкент, 2019; Солижонов Й. ХХ асрнинг 80 – 90-йиллари ўзбек насрида ба диий нутқ 
поэтикаси. Филол. фан. докт... дисс. – Тошкент, 2002; Ҳамраев К. Ҳозирги ўз бек ҳикоясида 
композиция поэтикаси. Филол. фан. докт... дисс. автореф. – Тошкент, 2018. 

Фрейденбер О.М. Поэтика сюжета и жанра. – М.: Лабиринт, 1997. – 448 с.

Пресняков О.П. Поэтика познания и творчества: Теория словесности А.А. Потебни. 
– М., 1980.

Проблемы исторической поэтики // http://poetica.pro


42
43
6-mavzu:
ADABIYOTLARARO 
JARAYONLARNING SHAKLLARI
Reja:
6.1. Milliy, hududiy va jahon adabiyoti.
6.2. Adabiyotlararo aloqalar.
6.3. Tipologiya va tipologik mushtaraklik. 
6.4. Adabiyotshunoslikda multikulturizm. 
Tayanch tushunchalar: 
milliy, hududiy va jahon adabiyoti, 
adabiy aloqalar, Alisher Navoiy, multikulturalizm, A.Hayitmetov, 
N.Konrad, M.Jirmunskiy, Sh.Rizayev.
Milliy, hududiy va jahon adabiyoti doimo o‘zaro aloqada ri-
vojlanadi va bir-birini boyitadi. Jahonda biror adabiyot faqat 
o‘z qobig‘ida, o‘z adabiy an’analari doirasida rivojlanmaydi, 
balki boshqa adabiyotlarning ilg‘or tajribalariga tayangan hol
­
da o‘z taraqqiyotini belgilaydi. 
Milliy adabiyot – har bir xalq madaniy hayotining ajralmas 
qismi, muayyan millatning, masalan o‘zbek, rus, yapon xal
­
qining adabiy merosi, nazmiy va nasriy durdonalari, o‘lmas 
asarlaridir. Rus komparativist olimi B.G.Reizovning fikriga 
ko‘ra, milliy adabiyot ko‘plab adabiy va madaniy kuchlarning, 
tendensiya va imkoniyatlarning birlashuvidir
1
.
Milliy adabiyotning asosiy ko‘rsatkichlaridan biri unda bi-
ror xalq mentalitetiga xos an’analarning, urf-odatlarning, 
mil lat ruhiyatining aks etishidir. 

Данилина Г.И. Сравнительное литературоведение. Хрестоматия. – Тюмень, 2011. – C.134.
R
egional adabiyot geografik jihatdan ma’lum chegarala
­
nishga ega bo‘lgan hududiy adabiyotdir. Masalan, Markaziy 
Osiyo xalqlari adabiyoti, Yevropa adabiyoti, Yaqin Sharq mam
­
lakatlari adabiyoti va h.k. Ularni tarixiy taraqqiyot bosqichlari, 
an’analar va ma’lum bir hudud birlashtirib turadi. Bunday 
tasnif genetik jihatdan bir-biriga yaqin bo‘lgan yoki tarixiy 
taqdir birlashtirgan xalqlar adabiyotiga xos umumiy jihat
­
larni aniqlashga yordam beradi. Masalan, «o‘zbek, turkman, 
qozoq, qirg‘iz, tojik va qoraqalpoq xalqlari nafaqat geografik 
jihatdan o‘xshash mintaqada yoki ijtimoiy-tarixiy sharoiti 
umumiy xususiyatga ega hududda yashaydi, balki ularning 
tili, adabiyoti, tarixi va urf-odatlarida ham mushtaraklik oz 
emas. Ularning xalq og‘zaki ijodi, yozma adabiyoti tarixida 
o‘xshashliklar ko‘pligiga misollar yetarli. Bu omillar Markaziy 
Osiyo adabiyotlarini o‘zaro yaqinlashtirishni, ular o‘rtasida 
adabiy aloqalar va ta’sirlarning yuzaga kelishi va muvaffaqi
­
yatli rivoj lanishini ta’minlaydi»
1
.
«Jahon adabiyoti» deganda, u yoki bu mamlakatda yarati-
lib, o‘zining estetik darajasi bo‘yicha butun dunyoda talab 
qilingan asarlar tushunilgan»
2
.
Qaysi mashhur asarni olmaylik, u avvalo, ma’lum bir millat 
vakilining ijodiy merosi, u yoki bu xalqning ma’naviy boyli
­
gidir. Masalan, Alisher Navoiy asarlari turkiy xalqlarning ma’-
naviy merosi bo‘lishi bilan birga, butun dunyo xalqlari ning in
­
tellektual boyligidir. Chunki shoirning asarlarida ifodalangan 
insonparvarlik, mardlik, do‘stlik kabi umumbashariy g‘oyalar 
barcha xalqlar uchun birdek qadrli va ahamiyatlidir.

Курамбоев К. Адабий алоқалар – миллий адабиётлар тараққиётининг қо ну ният-
ларидан бири // http://uzadab.ndpi.uz/adabiy_aloqalar.html

Qosimov A., Hamroqulov A., Xo‘jayev S. Qiyosiy adabiyotshunoslik. – Toshkent: Aka dem-
nashr, 2019. – B.35.


44
45
Har bir millat adabiyoti dunyo badiiy tafakkurining ajral
­
mas qismini tashkil qiladi. Jahon xalqlarining qiziqishi va o‘qi
­
shi badiiy adabiyot ahamiyatini belgilovchi asosiy mezonlar
­
dandir. U yoki bu xalqning jahonda tanilishi, eng avvalo, o‘sha 
xalq madaniyati, san’ati va adabiyotining qanday miqyosda 
tarqalishi va tan olinishiga bog‘liqdir. 

Download 0,82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   70




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish