Adabiyotshunoslik kafedrasi

Turkman xalqi tarixi haqida. O‘rta Osiyoda yashovchi turkmanlar adabiyoti uzoq tarix va boy madaniy merosga ega. Uning madaniyatida xalq tarixi bilan bog‘liq bo‘lgan, folklorning roli juda kattadir. Turkman folklorida ashula, qo‘shiq, ertaklar bilan birga “Yusuf va Zulayxo”, “Layli va Majnun”, “Shohsanam va G‘arib”, “Zuhra va Tohir”, “Asli va Karam” kabi dostonlar O‘rta Osiyoda yashovchi boshqa xalqlar og‘zaki ijodida ham uchraydi. Ayniqsa, “Go‘ro‘g‘li” turkumidagi dostonlarning ko‘pchiligi o‘zbek va ozarbayjon xalqlaridagi shu nomdagi dostonlarning variantlari bilan hamohangdir.

Ayniqsa, O‘g‘izxon haqidagi qadimgi rivoyatlar bevosita turkman xalqining ham madaniy merosi bo‘lib hisoblanadi. Turk-o‘g‘uz qabilalariga tegishli bo‘lgan bu asar asrlar davomida shakllanib epos darajasiga ko‘tarilgan. Ayrim tarixiy ma’lumotlarga qaraganda 531-579 yillarda Eronda hukmronlik qilgan Anushervonning vaziri Buzrug Mehr bu eposni («Ulug‘xon ota jangnomasi bitigi» nomli asarni) turk tilidan fors tiliga tarjima qilgan. Xalifa Xorun ar-Rashid (763-809) davrida esa bu kitob arab tiligi o‘girilgan. Ana shu asar «O‘g‘iznoma»ning qadimgi varianti deb taxmin qilinadi. Asarda O‘g‘izxonning tatar qabilasidan bo‘lgan Alp Arslon avlodiga mansubligi haqida ma’lumot beriladi. U yoshligida ona sher sutini ichib ulg‘ayganligi, odamlarga qirg‘in keltirayotgan vaxshiy Tepako‘zni va bir shoxli devni o‘ldirgani hamda boshqa qahramonliklari hikoya qilinadi.