Adabiyotlar sharxi

SHOLINI O’G’ITLASH ME’YORLARI

Bunda osimlikni ozuqalantirish :0,3R va 3 R meyorlari bilan ozqalantirilganda osimlikni naychalanish davridagi bargining quruq massasi 3-4 m2/gr yoki 1 gr meyori bilan oziqlantirilgan 0,5gr mineral fosfor moddasi bor quruq holatdagi bargi 4,4 gr/ga ozgaradi.
SHoli osimligidan yuqori hosil toplash jarayonida minerallar bilan nuklein kislotasining sintezlashishi natijasida DNK va RNK orqali modda almashinuvi sodir boladi.
Bunda fosfor moddasi osimlik toqimalarining osishi nafas olishini, toyinishini taminlaydi.
Kuzatishlar natijasida fosfor birikmalari osimlik, tanasining yuqori qismida koproq sarflanadi yani tuplanish davrida 87% gacha va naychalanishi davrida 64 % gacha toplansa, undan keyingi davrlarda fosfor birikmalari osimlik tanasidan barg qismiga otadi.
Osimlikni vegetatsiya davridagi oz vaqtida azot va fosfor bilan optimal darajada oziqlantirish urugining unib chiqishi, tomir qismini kuchaytirish, tuplanish va naychalanish jarayonlarini tezlashtiradi, yoki azot va fosfor moddalarining meyorlari, oziqlantirish davrlari buzilganda sholi osimligini nafas olish va uning rangi buzilishi xolatlari roy beradi.
SHoli osimligini toqima va xujayralarida fosfor moddasi bilan modda almashinuvi.
Organik fosfor bilan mineral fosforning osimlik toqimalaridagi modda almashinuvida azot moddasining meyorlariga qarab oziqlantirishda nuklein kislotasining ham faolligi kamayib boradi. (SHeudjen 2000)
SHoli osimligini azot moddasi bilan oz vaqtida va kerakli meyorda oziqlantirilganda fosfor moddasi bilan modda almashinuvi hosildorlikni oshirishda muhim ahamiyatga ega. Guruch donida esa fosfor, azot, moy, kraxmal va oqsil moddalarini ko’paytiradi. (SHeudjen (tab №59)
Mikroo’g’itlar. Mikroelementlarning biologik xususiyati o’simlik organizmidagi fermentlar aktivligini oshiradi, biokimyoviy jarayonni tezlashtiradi, o’simlik hosilini oshiradi. Oxirgi yillarda sholichilikda osishni kuchaytiruvchi moddalardan natriy gumat va nitrotsel, roslindan foydalanish yaxshi natijalar berdi. Masalan 1t sholini 1,0-1,25 kg natriy gumat bilan xollab ekilganda hosildorlik 5-6ts/ga oshdi. Bu moddani sholining tuplash davrida purkash yoli bilan ham ishlatilganda yuqori hosil olinadi.
Qoraqaopggistonning aksariyat sholi ekuvchi xojaliklari filtrlash qobiliyati kuchli bolgan yengil mexanik tarkibli tuproqlardan tashkil topgan. Bunday sharoitda azotli ogit kop nobud boladi. SHuning uchun bunday yerlarga ekish oldidan azotli ogit yillik miqdorining 35 foizi, qolgan qismi keyingi ikkinchi oziqlantirishda beriladi. Ekiladigan barcha sholi navlari uchun tavsiya qilinadigan mineral ogitlar miqdori jadvallarda keltirilgan. Unumdor tuproqlarda va bedadan boshagan birinchi yil sholi ekilgan maydonlarga mineral ogit odatdagidan 50 foiz kam beriladi.

XULOSA
Respublikamizda 2004 yili 279 ming tonna sholi doni yetishtirildi.
Davlatimiz mustaqillikka erishgandan so’ng barcha qishloq xo’jalik ekinlari qatori sholi ekini maydonlarini ham kengaytirish, hosildorligini oshirish va pirovardida yalpi mahsulot miqdorini keskin ko’paytirish masalalari kechiktirib bo’lmaydigan dolzarb vazifalar sifatida xukumatimiz tomonidan bir qancha qonun va qarorlar qabul qilindi.
Prezidentimizning “SHoli yetishtirishni yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi qarorida 2021 yilda jami sholi maydonlarining kamida 20 foizida sholini ko’chatlab ekish, 50 foizida lazer uskunalari yordamida yer tekislash tizimini joriy etish, 30 foizida sholini zamonaviy urug’ seyalkalari orqali ekish, 2022 yilda esa bu ko’rsatkichlarni yanada oshirish ko’zda tutilgan.
Biz bu sholichik fanida koplab malumotlarga ega boldik bunda kochatlab yetishtir bilan sepma usulini farqini organdik kochatlab yetishtirishni ham organdik kochatlab ekadigon texnikani kordik o'rgandik bundan bizga sholichilikka qiziqishimiz ancha oshdi kelgusida sholichilikda ilmiy ishlab qilishga harakat qilamiz