Adabiyoт uмuмiy o‘rтa тa’liм мakтablarining

E
’tibor bering:
Tinchlik uchun kurashda, ayniqsa, olimlar, san’atkorlar, shoir-u 
yozuvchilarning xizmati katta. Chunki ular yaratgan asarlardan, 
ilgari surgan g‘oyalardan millionlab kishilar bahramand bo‘ladi.
Afsuski, fan-texnika rivojlanib, qurol-yarog‘lar takomillashib 
borgani sayin urush qurbonlarining ham soni ortib, u keltirgan 
vayronliklarning ko‘lami kengayib bordi. Eng oxirgi – Ikkinchi 
jahon urushida ellik milliondan ortiq odam halok bo‘ldi.

---

214
Erkin Vohidovning «Nido» dostoni ham xuddi ana shu urush va 
u olib kelgan kulfatlar, u yetkazgan jarohatlar haqida. Bu doston 
qisman avtobiografik xarakterga ega, ya’ni shoirning tarjimayi holi 
bilan bog‘liq. Chunki uning ayni qalam ushlab, savod chiqarish 
davri ana shu urush yillariga to‘g‘ri kelgan.
Doston yigirma yil avval urushda halok bo‘lgan otasini 
xotirlayotgan farzandning xayollari, iztiroblari bilan boshlanadi. 
Oradan yigirma yil o‘tib ketgan bo‘lsa-da, hamon uning jarohatlari 
bitgani yo‘q. Hamon yer qa’ridan «O‘g‘lim!» degan nido yangrab 
turadi.
Bu nidoning ma’nosi nima? 
Shu o‘rinda shoir olis bolalik yillarini eslab ketadi. Ko‘z oldidan 
to‘p-to‘p bo‘lib jangga ketayotgan odamlar o‘ta boshlaydi. Yoshgina 
bolakay hali urush nima ekanligini to‘liq tasavvur qila olmaydi. 
Biroq ko‘p o‘tmay bu bolakay ko‘cha changitib yurgan olis, sokin 
qishloqda ham urush o‘zining fojiali qiyofasini namoyon eta 
boshlaydi:
Rustamning akasi urushdan qaytdi,
Qo‘ltiqtayog‘i bor,
Bir oyog‘i yo‘q.
Rustam aytib berdi:
Ataka payti 
Tizzasidan olib ketgan emish o‘q...
Yoki urushning ana shu qishloq boshiga solgan yana bir dahshati:
Xol aka qaytganda uyga to‘satdan, 
O‘g‘li: «Dadajon», – deb chopib kelibdi. 
Ota quchay desa qo‘li yo‘q ekan, 
Tik turgan joyida yig‘layveribdi.
Rustamning akasi bilan Xol aka-ku nogiron bo‘lishsa ham qaytib 
kelishibdi. Ammo el-yurtning tinchligi, farzandlarning baxtiyor 
kelajagi deb jon bergan insonlar qancha!

---

215
Darsga kelmay qoldi tunov kun Tal’at, 
Muallim urishsa, turaverdi jim. 
Dadasidan kelgan ekan qoraxat, 
Hammamiz yig‘ladik, hatto muallim...
Bu urush har bir xonadonga kulfat olib kelgan, har bir qalbda 
bitmas jarohat qoldirgan.