Adabiyot 7-sinf

MAXTUMQULI (1733 1791)

1. Turkman shoiri bo’lib, Yassaviyning ta’siri, Navoiyga izdoshlik yaqqol ko’zga tashlanib turadi

2. Turkmanistonning Atrak daryosi bo’yidagi Ho jigovshon qishlog‘ida tug‘ilgan

3. Maxtumqulining bobosining ismi ham Maxtumquli bo‘lib, xalq orasida oqin sifatida tanilgan

4. Otasi Davlatmamad madrasada mudarris bo‘lib, Ozodiy taxallusi bilan qo‘shiq va g‘azallar yozgan. Ozodiyning 6 ming misrali, 4 bobdan iborat «Va’zi Ozodiy» nomli yirik riso ladostoni turkman mumtoz adabiyotida muhim o’rin tutadi

5. Maxtumquli 9 yoshida xalq yo‘lida qo’shiqlar to’qiy boshlagan

6. Ba’zi she’rlariga «Firog‘iy» taxallusini qo’llagan

7. Ijodining umumiy hajmi 10 ming misradan ortiq

8. Ijodi lirik she’rlar, liroepik dostonlar, g‘azal, to‘rtliklar va muxammaslardan iborat

9. Bir qator she’rlari shoir yoshlikda sevib yetisholma gan go‘zal Menglixon ismli qizga atab yozilgan

10. «Turkman binosi» she’ridan parcha: aQurganim aslida, bilgil, bu zaminning mixidir, Erur ul erkin doim, budur turkman binosi. Garki dunyo ayladi, gar kelsa raqib qoshi ga, Bir po’latdan bino bo‘lgan, budur turkman qaTasi»

11. Birlikka da’vat: «Taka, yovmit, yazir, go’klang, ahal eli birbo’lib, Garqilsa birjoyga yurish, ochilar gullolasi»

12. «Namasan» she’ridagi yor timsoli Allohdir. «Jahon to’la, sen g‘ofilsan Yoringdan» misralarida Allohning sifat lari, go‘zallik asarlari butun borliqda aks etadi, g‘ofillar esa bundan bexabardirlar, degan xulosa chiqadi

13. «Namasan» she’ridan parcha: «Asli seni ko‘rma ganman, nigorim! Qumrimisan, bulbulmisan, namasan? g’amgin dilni xayolingla aldarman, Bog‘ ichinda bir gul misan, namasan?»

14. 0‘g‘illari Sori va Ibrohimning bevaqt o‘limi munosa bati bilan yozilgan she’r: «Gar kaklik o‘ldirsa jojabolasin, Sayraysayray izlamasdan bolurmi? Gar bulbul yo‘qotsa gulin, nolasin, Hasratini so’zlamasdan bo‘lurmi?»

15. «Adolat yaxshi» she’ridan parcha: «Yigit uldir, so‘zga aylasa amal, Qo‘ldan kelmas ishga etmasa jadal, Allohning amriga qilmagil badal, Bekka saxo, shohga adolat yaxshi»

16. «Adolat yaxshi» she’ridan parcha: «G‘ariblik bir darddir odam o‘ldirmas, 0‘ldirmas, hayotda lekin kul dirmas, Bo‘riga ojizlik, it ham bildirmas, Albatta, dushman ga siyosat yaxshi»

17. Maxtumquli o‘z mehnati bilan halol rizq topish maq sadida zargarlik hunarini ham o’rgangan

18. Otasi vafoti munosabati, yaqin jigargo‘shasi, birodari Abdullaning uzoqlarda daraksiz ketgani, yori Menglixondan ayrilishi va boshqa voqealar ta’sirida «Ozodim qani?», «Abdulla», «Ayrildim», «Bechoraman» kabi she’rlarini yozgan

19. 0‘z ijodini ona xalqining so‘zlar tiliga o’xshatgan

20. «Adolat yaxshi» she’rida Go’ro‘g‘lining ismini tilga oladi

21. «Namasan» she’ridagi yortimsoli kim? J: Alloh

22. «Ke/, ko‘nglim, men senga o‘git berayin: Yiroq qilma ko‘rar ko‘zing elingni. Qimmatin ketkizma, ornida so‘zla, Ravo ko‘rma har nokasga tilingni» misralari kimning qalamiga mansub? J: Maxtumquli

23. «Yigit uldir, so’zga aylasa amal, Qo‘ldan kelmas ishga qilmasa jadah misralari muallifi kim? J: Maxtumquli