Adabiyot 2020 indd

BoTIR TIKUVChI
(Ertak)
Bir nemis shahrida gans ismli tikuvchi yashagan ekan. u uzzukun 
deraza yonidagi stolda oyoqlarini qimtib o‘tirib, tikkani-tikkan ekan. 
u kamzullar, ishtonlar, nimchalar tikar ekan.
Bir kuni gans stolda ish tikib o‘tirib, ko‘chada:
– Murabbo! Olxo‘ri murabbosi! Kimga murabbo, deb baqi-
rishayotganini eshitib qolibdi. «Murabbo!» deb o‘ylabdi tikuvchi, – yana 
olxo‘riniki! Juda ajoyib-ku!
u shunday deb o‘ylabdi-yu, derazadan qichqiribdi:
– Xola, xola, bu yoqqa keling! Menga murabbodan bering. 
u murabbodan yarim banka sotib olibdi, bir burda non kesib, 
unga murabbodan surtibdi va nimchaning ozgina qolgan chokini tika 
boshlabdi.
«Hozir, – deb o‘ylabdi u, – nimchani tikib bo‘laman-u, murabbo 
yeyman.
http://eduportal.uz

---

80
gansning xonasida pashsha juda ko‘p ekan. ularni sanab, sanog‘iga 
yetib ham bo‘lmas ekan. Mingta, balki ikki mingta ham bo‘lgandir. 
Pashshalar murabboning hidini sezib qolishibdi-yu, nonga yopirilishibdi. 
– Pashshalar, pashshalar, – debdi ularga tikuvchi, – sizlarni bu yerga 
kim chaqirdi? Nega murabboyimga yopishib oldilaring?
Pashshalar bo‘lsa uning gapiga quloq solmay, murabboni 
yeyaverishibdi. Shunda tikuvchining jahli chiqib ketibdi-yu, latta olib, 
pashshalarni bir urgan ekan, bir yo‘la yettitasini o‘ldiribdi.
– Men qanday kuchli va botir ekanman-a! – debdi tikuvchi gans. – 
Buni butun shahar bilib qo‘yishi kerak. Shahar nima bo‘pti! Butun dunyo 
bilib qo‘ysin! Men o‘zimga yangi kamar bichib, katta-katta harflar bilan 
unga: «Chiqqanda jahlim yomon, yettisin etgum gumdon!» deb tikib 
olaman.
u shunday qilibdi ham. Keyin yangi kamarni taqibdi-da, bir bo‘lak 
pishloqni yoniga solib, uydan chiqibdi. Darvozaning yonginasida 
butalarga o‘ralashib qolgan qushchani ko‘rib qolibdi. Qushcha tipirchilab, 
chiyillarmish-u, chiqishning ilojini qilolmas emish. gans qushchani tutib 
olib, uni o‘sha pishloq turgan cho‘ntakka solib qo‘yibdi. u yo‘l yuribdi, 
yo‘l yursa ham mo‘l yuribdi, nihoyat baland tog‘ning etagiga borib 
qolibdi. u cho‘qqiga chiqib qarasa, tog‘da bahaybat bir odam atrofni 
tomosha qilib o‘tirganmish.
– Salom, og‘ayni, – debdi unga tikuvchi gans. – Yur, birga dunyoni 
kezamiz.
– Qanaqasiga menga og‘ayni bo‘la qolding! – deb javob beribdi 
ulkan odam. – Sen nimjon va kichkina bo‘lsang, men esa katta va kuchli 
bo‘lsam. Sog‘ligingda tuyog‘ingni shiqillatib qol.
– Mana buni ko‘rganmisan? – debdi tikuvchi gans va ulkan odamga 
kamarini ko‘rsatibdi. gansning kamarida esa yirik harflar bilan quyi-
dagilar yozilgan ekan: «Chiqqanda jahlim yomon, yettisin etgum gum don!».
ulkan odam o‘qib bo‘lib, o‘ylanib qolibdi: «Kim biladi, balki rostdan 
ham kuchlidir. uni sinab ko‘rish kerak».
ulkan odam qo‘liga tosh olib, uni shunday qattiq qisibdiki, toshdan 
suv chiqib ketibdi.
– endi sen shunday qilib ko‘r, – debdi ulkan odam.
– Bor-yo‘g‘i shumi? – debdi tikuvchi. – e, bu hech ham qiyin emas. 
http://eduportal.uz

---

81
u cho‘ntagidan astagina pishloqni olib, uni mushtumida qisibdi. 
uning mushtumidan suv oqibdi.
ulkan odam uning kuchiga hayron qolibdi, lekin gansni yana bir 
marta sinab ko‘rishga qaror qilibdi. u yerdan tosh olib osmonga otibdi. 
Shunchalik balandga otibdiki, tosh ko‘zga ham ko‘rinmay ketibdi.
– Qani, – debdi u tikuvchiga, – sen ham shunday qilib ko‘r-chi.
– Balandga otar ekansan, – debdi tikuvchi. – Lekin baribir sening 
toshing yerga qaytib tushdi. Mana men otsam, to‘ppa-to‘g‘ri osmonning 
o‘ziga borib tushadi.
u qo‘lini cho‘ntagiga astagina solibdi-da, qushchani olib yuqoriga 
uloqtiribdi. Qush juda balandga ko‘tarilibdi-yu, uchib ketibdi.
– Xo‘sh, og‘ayni, qalay? – deb so‘rabdi tikuvchi gans.
– Chakki emas, – debdi ulkan odam. – Mana endi ko‘raylik-chi, sen 
daraxtni yelkangga ortib keta olasanmi-yo‘qmi?
u tikuvchini kesilgan kattakon daraxtning yoniga boshlab boribdi-
da:
– Qani, agar shunday kuchli bo‘lsang, mana shu daraxtni o‘rmondan 
olib chiqishimga yordamlashib yubor-chi, – debdi.
– Xo‘p, – deb javob beribdi tikuvchi. O‘zicha esa: «Men kuchsiz-
man-u, aqlliman, sen bo‘lsang ahmoqsan-u, kuching ko‘p. Men seni har 
vaqt aldab keta olaman», – deb o‘ylabdi.
u ulkan odamga:
– Sen yelkangga faqat tanasini o‘ngarib ol, men shox-shabbalarining 
hammasini ko‘tarib boraman. 
ulkan odam yelkasiga tanasini ortib, ko‘tarib ketaveribdi. Tikuvchi 
bo‘lsa sakrab shoxga chiqibdi-yu, unga minib olibdi. ulkan odam butun 
daraxtni, yana tikuvchini ham qo‘shib sudrab ketaveribdi. Orqasiga esa 
o‘girilib qaray olmabdi – unga shoxlar xalal beribdi.
gans shoxga minib, ashula aytib ketaveribdi:
–