Abuzalova M

Shakliy (simvolik) tamoyil. 
Bu prinsipga ko„ra, odatda, boshqa 
tillardan olingan so„zlar o„sha tillarda qanday yozilsa shunday yozamiz: 
Nyu-York, kilogramm, kross,taassurot, koeffitsiyent, trolleybus 
kabi. 
Ma‟lumki, o„zbek xalqi qarib 70 yil davomida kirill yozuvidan 
foydalanib keldi. Kirill yozuvining imlo qoidalari 1956-yil 4-aprelda 
hukumat 
tomonidan 
tasdiqlangan 
edi. 
Unga 
ko„ra, o„zbek 
orfografiyasining asosiy qoidalari 72 moddadan iborat bo„lib ularning 
ba‟zilari o„zbek tilining tabiatiga hamma vaqt ham mos kelavermasdi. 
Chunonchi, 
е, ѐ, ю, я 
grafemalari, 
ц 
harfi, ayirish, yumshatish belgilari 
(
ъ, ь
) bilan bog„liq o„rinlar shular jumlasidandir. 
O„zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining 13-sessiyasi (1993-yil 
2-sentabr) da “Lotin yozuviga asoslangan o„zbek alifbosini joriy qilish 
to„g„risida” O„zbekiston Respublikasining Qonuni qabul qilindi. Bu 
qonunni joriy qilish to„g„risida prezident farmoni ham e‟lon qilindi. 
1995-yil 24-avgustda O„zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 
“Lotin yozuviga asoslangan o„zbek tilining asosiy imlo qoidalarini 
tasdiqlash haqida”gi 339-son qarori qabul qilindi. Yangi imlo qoidalari 
82 – moddadan iborat bo„lib, unda harflar imlosi, asos va qo„shimchalar 
imlosi, qo„shib yozish, chiziqcha bilan yozish, ajratib yozish, bosh 
harflar imlosi, ko„cherish qoidalari alohida bo„limlarda ko„rsatilgan. 
Ma‟lumki, orfografiya adabiy tilning talaffuzini o„rganuvchi 
orfoepiya bilan, alifbo bilan uzviy bog„liqdir. Orfografiya bilan 
orfoepiya adabiy tilni takomillashtirishda, uni muntazam bir shaklga 
solishda muhim rol o„ynaydi. Lotin alifbosiga asoslangan imlo 
qoidalarida juda ko„p o„rinlarda orfografiyaning adabiy talaffuz 
me‟yorlari bilan muvofiqlashganligini ko„rish mumkin. Masalan, 

---

258 
1)
mo„tabar, mo„jiza, mo„tadil 
kabi arab tilidan o„zlashgan so„zlar 
tarkibidagi 
o„ 
unlisi cho„ziq aytiladi va yozuvda ulardan keyin tutuq 
belgisi ishlatilmaydi; 
2)
 
parvo, mavqe, mavzu, avzo 
so„zlariga I, II shaxs egalik 
qo„shimchalari qo„shilganda bir 
y 
tovushi qo„shib aytiladi va shunday 
yoziladi; 
parvoyim, parvoying, … mavqeyim…; 
3)
ruscha 
цилиндр, кварц, акция, конституция, лицей, милиция 
kabi o„zlashgan so„zlar tilimizda o„zbekona talaffuzga muvofiq yoziladi: 
silindr, kvars, aksiya, konstitutsiya, litsey, militsiya 
va hokazo. 
Demak, orfografiya va orfoepiya og„zaki hamda yozma nutqni bir – 
biriga yaqinlashtirishda, milliy – adabiy tilning birligini yaratishda 
muhim ahamiyat kasb etuvchi mushtarak sohalardir.