Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti regional geologiya, geomorfologiya

 
Gʻarbiy-Sibir epigersin plitasi 
 
Toʻrtlamchi davr yotqiziqlari bilan butunlay qoplangan juda keng 
maydonni egallagan. Plita gʻarb tomondan Ural togʻlari, sharqdan-Sibir 
platformasi, 
janubiy-sharqdan 
Qozogʻiston 
kaledon 
va 
gersin 
burmachanligi va Oltoy-Sayan hududi bilan chegaralanadi. Toʻrgʻay 
etagida Gʻarbiy Sibir va Turon plitalarga ajratiladi. 
Plita juda keng oʻrtasi choʻkkan idishni eslatadi, unda quyidagi 
strukturalar kuzatiladi: Xanti-Mansiysk, Nadimsk, Baydarask, Tazovsk, 
Irtishsk va koʻtarishlar: Surgut, Nijnevartov, Aleksandrov. 
Amaliy mashgʻulot darslarida koʻrsatilgan strukturalar kontur
haritasi tushiriladi. 
Skif plitasi 
Plita shimoliy Kaspiy suvlari ostida Turon plitasi bilan birlashadi. 
Kaspiyning gʻarbida torayib Kavkaz oldidan, Azov dengizidan oʻtib

---

89 
Qrim past tekisligi orqali Dobrudji massiviga yetadi, u yogʻiga 
Ruminiya va Bolgariya hududlariga oʻtib kyetadi. Skif plitasining 
shimoliy chegarasi Rus platformasi bilan chuqur tektonik chok orqali 
oʻtadi. 
Plita janub tomondan Katta Kavkazning alp burmachanlik hududi 
bilan Chegaralandi (darzliklar orqali). 
Plitaning poydevori Kavkaz oldida tokembriydan paleozoygacha 
boʻlgan davr oladi. 
Qadimgi qalin qatlamlar aniq boʻrchak nomutanosibligi bilan qizil 
rangli kontinental Pyerm-trias yotqiziqlari bilan yopilib turadi, qalinligi 1 
km.gacha. Gʻarbiy Kavkaz oldida Eysk-Byerezansk hududida 
quduqdan olingan namunalar orqali trias va oʻrta yura qatlamlari 
aniqlangan (qalinligi 4-5 km.gacha), terrigen va effuziv jinslardan tashkil 
topgan. 
Qrim tekisligida Simfiropol tepaligi hududida poydevor rifey 
jinslaridan tashkil topgan, qanotlari esa paleozoy terrigen va vulqon 
jinslardan iborat. Aniqrogʻi, paleozoyning yuqori qismi maʻlum, pyerm va 
yuqori toshkoʻmir jinslaridan iborat. 
Ular karbonat va tyerrigen jinslaridan tashkil topgan. Qizil rangli 
pyerm-trias yotqiziqlari ham uchraydi. Ular ustida trias-yura davri 
yotqiziqlari yotadi. Effuzivli qumtosh perpendikulyar salleklardan tashkil 
topgan.