Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti a. V. Mavlonov

 
12-bob. KONLAR BO’YICHA NEFT-GAZ CHIQARISHNI 
REJALASH 
 
Konlar  bg’yicha  neft-gaz  qazib  chiqarishni  rejalash  kon 
geologiya  xizmatining  eng  muhim  vazifalaridandir,  chunki  ana  shu 
rejalar  natijasida  neft  va  gaz  sohasining  rivojlanish  rejalari  tuziladi. 
G’zining  muddatiga  qarab  rejalash  joriy  -  1  yillik,  5  yillik  -  hamda 
istiqbolli 10-15 yilga tuziladi. Rejalashtirishning eng asosiy kg’rinishi 
besh  yillik  bo’lib,  unda  xar  bir  yilning  ko’rsatkichi  hisoblangan 
bg’ladi.  Xuddi  shunga  qarab  xalq  xg’jaligi  uchun  neft  chiqarish 
mg’ljallanadi  hamda  er  osti  boyligi  bilan  ta’minlash  uchun  lozim 
bg’lgan imkoniyatlar ham hisob qilinadi. 
Bunday  rejalash  har  bir  koning  aniq  hisoblarini  oldindan 
bilishga asoslangan bg’lgani uchun ham ahamiyatlidir. SHuning uchun 
ham bunday asoslashga har xil usullar bilan yondoshiladi. 
Gidrodinimik  usullar-neft  chiqarish  darajasini  ob’ektlar 
bo’yicha gidrodinamik hisoblar bilan belgilanadi. Bu ishlar asosan neft 
va gaz konlarini qazib chiqarishni  loyihalash va tahlil qilish chog’ida 
amalga  oshiriladi.  Bu  usulda  konning  geologik-fizik  xossalarini 
o’rgangan  hamda  qazib  chiqarishning  texnologik  kg’rsatkichlariga 
asoslangan  holda  undan  yillik  chiqarilishi  lozim  bg’lgan  neft  miqdori 
va pirovard neft beruvchanlik koeffitsienti belgilab beriladi. Lekin bu 
usul  bilan  doimo  qatlamning  notekisligi  va  rang-barangligini  bilish 
imkoni
 
bg’lmaydi.  Bu  noaniqlik  ob’ektni  qazib  chiqarishni 
loyihalagan  vaqtdan  qancha  kg’proq  g’tsa,  shuncha  kg’proq  bg’lishi 
mumkin. Demak, hisob-kitoblar shuncha noaniq bo’lishi mumkin. 
       Statistik  usullar  -  g’tgan  davrdagi  ma’lumotlarni  belgilan  holda 
uni  kelajak  uchun  tatbiq  qilishga  asoslanadi.  Bunda  kg’rsatkichlarni 
bir-biriga  yaqin  bg’lgan  konlarning    ma’lumotlarini  bir-biriga 
solishtirgan  holda  rejalash  mumkin.  Bu  usullarda  olinayotgan 
mahsulot sur’atining uning
 
zahiralariga bog’liqligi yoki jamlangan neft 
miqdori bilan suyuqlik orasidagi bog’liklik alohida kg’riladi. 
Bu 
usullarni 
amalda 
qg’llash 
vaqtida 
ma’lum  bir 
qonuniyatlarni aniqlash uchun juda uzoq muddat talab qilinadi, undan 
tashqari qabul qilingan loyihaga xech qanday g’zgarishlar kiritilmagan 

---

 
244 
bg’lishi  kerak,  hamda  bunday  usul  bilan  qatlamga  ta’sir  qilish 
usullarining 
samarasini 
aniqlab 
bg’lmaydi.  Hozirgi  vaqtda 
gidrodinamik  usullari  bilan  qilngan  rejalarga  vaqt  g’tishi  natijasida 
yuzaga  chiqqan  statistik  ma’lumotlarni  qg’shgan  holda  qazib 
chiqarishni amalga oshirilmoqda.