Abu ali ibn sino nomidagi buxoro davlat tibbiyot

enterokinaza, peptidazalar, ishqoriy fosfataza, nukleaza, lipaza, fosfolipaza, amilaza, 
laktaza va saxarazalar 
kiradi. Fermentlarning ichak shirasi, asosan, shilliqqavatidan emirilgan 
epiteliostitlar tarkibida tushadi. Katta mikdordagi fermentlar epitelostitlar yuzasiga shimdirilib 
olinadi va devor oldihazmida ishtirok etadi.
Ichakda shira ajralashaning boshqaralishi
.
 
Ingichka ichak bezlari faoliyati mahalliy, reflektor mexanizmlari, hamda gumoral ta’sir qilish va 
ximus tarkibidagi moddalar ta’sirida boshqariladi. Ingichka ichak shilliqqavati mexanik qitiqlansa 
kam ferment saqlovchi suyuq shira ajraladi. Oqsil, yog’ gidrolizi natijasida oqsil bo’ltan 
maxsulotlar, xlorid kislota, pankreatik shiralarning shilliqqavatga mahalliy ta’siri fermentga boy 
ichak shirasi ajralishini ta’minlaydi. Ichak shirasi ajralishini GIP, VIP, motilinlar xam kuchaytiradi. 
Ingichka ichak shilliqqavatida xosil bo’ladigan enterokrinin va duokrinin gormonlari liberkin va 
bruner bezlari shira ajratish faoliggini kuchaytiradi. Shira ajratishni somatostatin tormozlaydi.
Ingichka ichakdagi bo’shliqva devoroldi hazmlari. 
Ingichka ichakda ikki xil: bo’shlikdagi va devoroldi hazmlari tafovut qilinadi. 
Bo’shlikdagi 
hazm
ichakka hazm shiralari (me’da osti bezi shirasi, o’t, ichak shirasi) tarkibida tushgan fermentlar 
ta’sirida amalga oshiriladi. Bo’shlikdagi hazm natijasida yirik molekulali (polimerlar) moddalar 
oligomerlargacha parchalanadi. Keyingi gidroliz jarayoni shilliqqavati sohasida sodir etiladi.
Devoroldi hazmi shilliqqavat, shilimshiqqoplama, glikokaliks va mikrovorsinkalar sohasida davom 
etadi. Shilimshiqqoplama ichak shilliqqavatida ishlab chiqarilgan shilimshiq modda va ko’chib 
tushgan ichak epiteliylaridan iborat. Bu qavatda ko’p mikdorda me’da osti bezi va ichak shirasi 
fermentlari bor. Bu qavat orqali o’tayotgan oziq moddalar ana shu fermentlar ta’siriga uchraydi, 
glikokaliks yuzasiga ichak bo’shligidagi hazm shirasidan shimib olingan fermentlar yordamida oziq 
moddalar gidrolizga uchraydi. Enterostitlarning apikal pardasida ichak fermentlari sarflanib turadi 
va bu erda xaqiqiy devoroldi hazmi sodir bo’ladi, oziq moddalar shu pardaga tegib 
monomerlargacha parchalanadilar.Apikal pardadagi fermentlar va tashuv tizimi yaqin turganlikari 
tufayli gidroliz va so’rilish jarayonlari bir-biri bilan bog’lik holatda ketadi. Gidrolizning tugallanishi 
so’rilishning boshlanishiga sharoit yaratib beradi.Devor oldi hazmining asosiy belgilari 
quyidagilar:ichak burmalaridan vorsinkalar uchiga borgan sari epiteliostitlarning shira ajratish 
faolligi kamayib boradi. Vorsinkalar uchida asosan dipeptidlar, asosida esa disaxaridlar fermentlar 
faolligiga, pardaning shimib olish xossasiga, ingichka ichak arakatiga, bo’shlikdagi hazm 
jadalligiga, parhezga bolg’ik.
Ingichka ichak xarakat faoliyati. 
Ingichka ichak harakati ximusning hazm shiralari bilan aralashishini, ximusning ichak bo’ylab 
siljishini, ichak shilliq qavati sohasidagi moddalarning almashishini ta’minlaydi, ichakdan suyuq 
moddalarni qon va limfaga filtrlanib o’tishi uchun zarur bo’lgan bosimni xosil qiladi. Demak, 
ingichka ichak harakati oziq moddalarning gidrolizi va surilishi uchun imkoniyat yaratib beradi.
Ingichka ichak arakati bo’ylanma va halqasimon muskullarining qisqarishi orqali amalga oshadi. 
Ingichka ichakda bir necha xil harakatlar o’ziga xos xususiyatlari bilan tafovut qilinadi: 
ritmiksegmentastiya, mayatniksimon , peristaltik (juda sekin, sekin, tez va juda tez), tonik.
Ritmik segmentastiya
asosan halqasimon muskullar qisqarishi natijasida ichak qismlarga ajratib 
qo’yiladi. Navbatdagi qisqarish tufayli yangi segment ‚hosil qilinadi, ya’ni avvalgi segment bir 
necha qismlarga bo’linadi. Bu qisqarishlar tufayli ichakda ximus aralashishi va ‚har bir segmentda 
bosim ortishi kuzatiladi.