Abituriyentler ushın Qaraqalpaq tili páninen qollanba quwat Jarekeev Tildiń jámiyetlik xızmeti

Sóz túrlewshi qosımtalar jańa mánili sóz jasamaydı. Olar gáptegi sózlerdi bir-biri menen baylanıstıradı. Mısalı: Men qalaǵa bardım. Bul gáp úsh sózden dúzilgen bolıp, olardı –ǵa, -dım qosımtaları baylanıstırǵan. Sóz túrlewshi qosımtalar sóz jasawshı qosımtalardan soń jalǵanadı. Mısalı: Paxtakeshler paxta terip júr. Balıqshınıń kemesi tolı kórinedi.
Sóz túrlewshi qosımtalardı jalǵawlar dep te ayatmız. Jalǵawlar tórt túrli boladı: 1.Kóplik jalǵawı 2.Tartım jalǵawı 3.Betlik jalǵawı 4.Seplik jalǵawı
Kóplik jalǵawı
Kóplik jalǵawı sózlerge qosılıp, zattıń kóplik mánisin ańlatadı. Olar -lar/-ler túrinde qollanıladı. Mısalı: bala-balalar, qálem-qálemler, kitap-kitaplar t.b.
Kóplik jalǵawı atlıq, sanlıq, almasıq sózlerqosıladı. Mısalı: adamlar (atlıq), sizler (almasıq), besler (sanlıq). Eger kóplik qosımtaları sanlıq, kelbetlik, feyil sózlerge qosılsa, olar zatlıq mánige iye boladı yaǵnıy atlıqlasadı. Mısalı: besler (Jurnalda besler kóp.), aqmaqlar (Aqmaqlar aqıl sózdi tıńlamaydı.) kórgenler (Kórgenler guwa boladı.). Bul mısallardaǵı kóplik jalǵawı jalǵanǵan sanlıq, kelbetlik, feyiller atlıqlar sıyaqlı kimler? neler? sorawlarına juwap beredi.
-lar/-ler jalǵawı almasıqlarǵa jalǵansa sóz túrlewshi xızmetinde qollanıladı. Mısalı: bizler, sizler, olar. Eger betlik almasıqlar menen dizbeklesip kelgen sózlerge jalǵansa, kóbinese gápte baslawısh penen bayanlawıshtı baylanıstırıp keledi. Mısalı: Olar – oqıwshılar. Sizler – ustazlarsız.
Esletpe: Ayırım ilimiy ádebiyatlarda kóplik jalǵawın forma jasawshı qosımtalarǵa kirgizedi.
Tartım jalǵawı
Tartım jalǵawı sózlerge qosılıp, zattıń kimge ya nege tiyisli ekenligin bildiredi. Olar birlik hám kóplik sanlarda, úsh bette qollanıladı. Hárbir bettiń óziniń tartım jalǵawları bar.

Birlik san 1-bet: -ım, -im, -m 2-bet: -ıń, -iń, -ń 3-bet: -ı, -i, -sı, -si