Abituriyentler ushın Qaraqalpaq tili páninen qollanba quwat Jarekeev Tildiń jámiyetlik xızmeti

Atlar sol sesti esitip qalǵanday dárriw kúnge arqasın ısıtıp azmaz turadı da, suwǵa jáne awzın basadı.
Suwǵa ábden qanǵan jılqılar asıqpay jolǵa shıǵıp aldı da, seyisxanaǵa qarap tasırlasıp shawıp ketedi. Olar quyrıqların kóterip, arman-berman ersili-qarsılı eleslep júrip kisnep, tanawların kóterip oynaqlaydı.
Bul berilgen tekst eki abzactan dúzilgen. Teksttiń bóleklerin, abzaclardı mánilik hám grammatikalıq jaqtan baylanısıwda mısalda dıqqat etilgen sózlerdiń qaytalanıp keliwi hám almasıq sózler qatnasqan.
Teksttiń pútinligin támiyinleytuǵın nárse onıń tiykarında turǵan ideya bolıp esaplanadı. Bunı makrotema dep belgilew múmkin. Makrotemalar birqansha mirotemalardan dúziledi. Mikrotemalar gápler yamasa olardıń dizbeginen dúziledi. Olar teksttiń tiykarǵı ideyası arqalı bir-biri menen baylanıslı boladı. Yaǵnıy, hárbir jańa gáp aldıńǵı gápti tolıqtırıp hám jańa gáptiń payda bolıwına tiykar jaratadı.
Teksttiń kólemi hár túrli boladı. Tekst uzınnan-uzaq yamasa qısqa bolıwı múmkin. Uzın tekst –roman, povest yamasa poemanıń teksti. Qısqa tekst – solardan alınǵan úzindiler yamasa qısqa gúrrińler, xatlar, qatnas qaǵazları, olardıń abzacları, gáplerdiń hám taǵı basqalardıń tekstleri.
Tektti payda etiwshi qural retinde eń aldı menen gápti kórsetiwge boladı. Gáp arqalı bildiriletuǵın tektlerge tómendegiler mısal bola aladı: “Ózbekstan – keleshegi ullı mámleket”, “Qız ósse eldiń kórki”, “Bul dúnyanıń kórki – adam balası”, “Mádeniyatlı kiyiniw – ádeplilik belgisi”. Bular bir komponentli tekstler, sebebi teksttiń ishindegi gáp bir komponent dep esaplanadı.
Eń qısqa tekst gáp yamasa óz ara baylanıslı oy-pikirdi ańlatatuǵın birneshe gáplerden quralǵan abzac bolıp tabıladı. Tekst bir abzactan da, birneshe abzactan da quraladı. Abzaclardaǵı aytılajaq waqıyalar logikalıq hám izbe-izlik jaǵınan óz ara baylanıslı boladı. Mısalı:
Birewlerge sırlarıńdı aytar aldında óz kewlińe óziń úsh márte úńil. Sebebi, kim menen sırlassań da, seniń sırıń onıń sırına aylanıp, ol óz gezeginde sırlasar adam izleydi. Otız tisten shıqqan sóz otız urıwǵa jayıladı, dewdiń mánisi – usı.
Bul keltirligen tekst bir abzactan ibarat. Teksttegi gápler bir-biri menen mazmunlıq hám sintaksislik jaqtan tıǵız baylanıslı.
Uzın tekstler kólemli shıǵarmalar hám olardıń ayırım bólimleri bolıp esaplanadı. Solay etip, teksttiń eń qısqa bólegi gáp yamasa abzac bolsa, onıń eń uzın bólegi tutas shıǵarmanıń tarawları bolıp tabıladı.