Abduraximov Asrorbekning Oʻzbekiston tarixidan “Abdullaxon II davrida Buxoro xonligi” mavzusida tayyorlagan slayd ishi Abdullaxon II (1534-1598) Abdullaxon II – toʻliq ismi Abdulla ibn Iskan- darxon ibn Jonibek ibn Hoʻja Muhammad ibn Abulxayrxon. 1534-yil Miyonqolda tugʻilgan. Buxoro yaqinidagi Bahouddin majmuasiga dafn etilgan. Oʻzbek davlatchiligi tizimida Buxoro xonligining shayboniylar sulolasida chiqqan eng yirik hukmdori,davlat arbobi,sar- karda ilm fan, marifat, madaniyat homiysi Shayboniylar sulolasi - 1500-1510 Muhammad Shayboniyxon
- 1512-1530 Koʻchkunchixon
- 1530-1533 Abu Said
- 1533-1540 Ubaydullaxon
- 1540 Abdullaxon I
- 1540-1551 Abdulatifxon
- 1540-1550 Abdulazizxon
- 1552-1556 Navroʻz Ahmadxon
- 1556-1561 Pirmuhammad I
- 1561-1583 Iskandar Sulton
- 1583-1598 Abdullaxon II
- 1598-1599 Abdulmoʻmin
- 1599-1601 Pirmuhammad II
Buxoro xonligi hududi Abdullaxon II davrida mamlakat hududi qash- qardan Orol va Kaspiy dengizlari sohillariga- cha Turkiston va Sayramdan Xurosoning sharq- iy qismigacha boʻlgan yerlardan iborat edi Abdullaxon II davrida harbiy sanʼat - Harbiy sanʼat taraqqiy etgan.
- Qoʻshin tarkibini piyoda ba otliq qoʻshinlar tashkil etgan
- Qurollari nayza, qilich, manjaniq, naftandoz va shotular bilan qurollangan
- XVI asrning ikkinchi yarmidan qoʻshin Turkiya va Rossiyadan keltirilgan
- Pilta miltiq va zambaraklar bilan qurollana boshlagan
- Harbiy sanʼat xar taraflama rivojlangan
Abdullaxon II ning tashqi siyosati - Abdullaxon II faol tashqi siyosat olib borgan.
- Bu davrda shayboniylar Eron,Xitoy, Hindiston, Turkiya, Rossiya va boshqa
- Mamlakatlar bilan diplomatik, iqtisodiy, savdo aloqalarini olib borgan
- Masalan, Abdullaxon II elchilari 1583-yil Moskvadan oʻq-dori, ov qishlari va mato olib kelganlar.
- Bunday elchilik 1589-1595- yillarda ham qaytarilgan.
- Abdullaxon II ning mamlakat ichki siyosatidagi , dalat boshqaruv tizimini mustahkamlash, ayniqsa pul islohoti oʻtkazish yoʻlidagi faoliyati natijalari keyingi davrlarda ham saqlanib qolgan.
- U koʻplab inshoatlar qurdirgan.
Abdullaxon bandi Andullaxon bandi – XVI asrning 80-yillarida Buxoro hukmdori Abdullaxon II qurdirgan qadimgi suv ombori. Bu inshoat qoldiqlari Samarqand viloyati Nurota tumanidan 65 km sharqida , Eski Oqchob qishlogʻi yaqinidagi Beklarsoy darasida hozirgacha saqlangan. Abdullaxon II davrida madaniy hayot - Abdullaxon II davrida Buxoro yaqinidagi Sumiton mavzesida Joʻy or xoʻjalaridan Abu Bakr Sad mozori atrofiga masrasa, masjid, xonaqoh va chorbogʻ qurilgan (1558-1566).
- Buxoroda madrasa, hammom, Gavkashon,Fathulla qoʻshbegi, Mirakon, Xoʻja Muhammad Parso madrasalari, yangi Chorsu, Abdullaxon timi, Karmana yaqinida Zarafshon daryosi ustiga kopirik qurdiradi
Abdullaxon II davrida madaniy hayot - Abdullaxon II davrida mamlakatda shaharsozlik, adabiyot, ilm-fan markaziga aylangan.
- Buxoroda mashxur Abdullaxon kutubxonasi tashkil qilingan
- Unda mashhur xattotlar Mir Ali Hiroviy, Ahmad Husayniylar va boshqa xattotlar kitob koʻchirish bilan shugʻullangan.
- Hasanxoʻja Nisoriy oʻzining “Muzakkiri ahbob” asrini Abdullaxon II ga bagʻishlagan
- Abdullaxon II ning oʻzi ham istedodli shoir boʻlib, “Xon” taxallusi bilan oʻzbek va fors tillarida sherlar yozgan.
Abdullaxon II davrida madaniy hayot - Bu davrda shoir, adib va ilohiyotchi olimlardan Mushfiqiy, Nizom Muommoiy,Muhammad Darvish oxund, qozi Poyondo Zominiy, Mulla Amir, Muhammad Alti Zohid, tabiblardan mavlono Abdulhakim va boshqalar yashab ijod etgan
- Hofiz Tanish Buxoriy “Abdullanoma” (“Sharafnomayi Shohiy”) 1584-1589-yillarda yozilgan.
- Amin Ahmad Roziyning “Haft iqlim” (1583)
- Mutribiyning dunyo xaritasi ilova qilingan “Tazkiroti Shuaro” (1593-1595) shu kabi asarlar yaratilgan
Do'stlaringiz bilan baham: |