Абдураҳим ортиқов саноат иқтисодёти

Об=Сб + Хт +Хм 
Бу баҳо корхона (фирма)нинг асосий ишлаб чикариш фондаларини сотиб 
олиш ва ишга тушириш учун килган хакикий харажатларини ифодалайди. Бу 
курсаткич корхона (фирма) балансида хисобга олинади. Аммо
acocий 
фондларнинг дастлабки тула киймат оркали белгиланган бахоси уларнинг 
ҳажмини ва турли йилларда куриб ишга туширилган корхона (фирма)лар асосий 
фондларини таккослаш учун етарли эмас, шунинг учун асосий фондларни 
бахолашда уларнинг кийматини кайтадан тиклаш оркали белгиланган баҳодан 
фойдаланилади. 
Бахолашнинг бу усули асосий фондларнинг ҳар хил даврда ишлаб чикилган 
ва олинган баҳоларини ҳозирги шароитдаги бахода ифодалаш имкониятини 

---

беради. Бу баҳо бир хил истеъмол кийматига эга бўлган асосий фондларни 
бахолашда бир хил кийматларда ифодалаш, корхоналар кўрсаткичларини 
таккослаш ва фондлар самарадорлигини ошириш захираларини аниклаш учун 
имконият яратади. Кийматни кайтадан тиклаш оркали белгиланган баҳо 
амалдаги асосий фондларнинг жисмоний ҳолати ва маънавий эскиришини 
хисобга олган холда кайта бахо куйиш оркали аникланади. 
Асосий ишлаб чиқариш фондлари ишлаб чиқариш жараёнида иштирок 
этиб, аста-секин ишдан чиқа боради. Шунинг учун бу фондларга бахо 
белгилашда уларнинг ишдан чиққан ва эскирган кисми хисобга олинади. Бунда 
айнан шу сабабли асосий фондларни колдиқ қиймати орқали баҳолаш хам 
кулланилади. Уларнинг қолдиқ қиймати икки йул билан аниқланади: а) асосий 
фондларнинг ишдан чиқкан (тузиган) кисмини уларнинг дастлабки тўла 
қийматидан айириб ташлаш оркали аниқланган киймат; б) асосий фондларнинг 
ишдан чиққан (тузилган) қисмини уларниш қайтадан тикланган кийматидан 
айириб ташлаш орқали аниқланган киймат. 
Асосий фондлар жуда эскириб, яроксиз ҳолга келган, қайтадан тиклаш, 
капитал таъмирлаш ёки модернизация килиш натижа бермайдиган холларда 
уларни ишлаб чиқаришдан олиб ташлаш зарур бўлиб колади. Бундай холларда 
асосий фондларни ишлаб чикаришдан олиб ташлаш баҳоси аниқланади. Бу бахо 
ишдан чиққан, ишлаб чикаришдан чиқариб ташланадиган асосий фондларни 
(темир-терсак нархида) реализация килиш баҳосидир.