Abdullayeva Zahroning

O‘rta asrlar san’ati.

O‘rta asrlarda harbiy Yevropa ”Varvarlar” qirolligi va Franklar imperiyasi davrida ”Varvarlar”ning surunkali harbiy yurishlari va qullarning tez-tez ko‘tarilib turgan qo‘zg‘olonlari III asrlarga kelib ”Quldorlik” davrining inqirozga yuz tutishiga sabab bo‘ldi. Natijada quldorlik davri tuzum sifatida o‘z o‘rnini harbiy Yevropa mamlakatlarida asta-sekin feodalizmga bo‘shatib bera boshladi. Rim imperiyasi qulashi bilan bu jarayon yanada tezlashdi. Bu voqealar harbiy Yevropa madaniyati va san’atiga o‘z ta’sirini ko‘rsatdi. ”Varvarlar” san’ati va antik san’ati an’analarining o‘zaro ta’sirida Yevropada O‘rta asr san’atini boshidan kechirdi. Bu ta’sir ayniqsa hajm forma dinamikasi, ekspressiyada, kompozitsiya va naqqoshlikda yaqqol namoyon bo‘ldi.

G’arbiy Yevropadagi ko‘pgina mamlakatlarda ibtidoiy tuzumdan so‘ng o‘z boshlaridan quldorlik davrini kechirmay turib, feodal tuzumiga o‘tishlari muhim voqea bo‘ldi. ”Varvarlar” san’atidagi ibtidoiy tuzumga xos folkloriy tushunchalar bilan antik san’at an’analari qo‘shilib o‘ziga xos yangi san’at rivojlana boshladi.

”Varvarlar” tomonidan istilo qilingan Rim imperiyasida feodal munosabatlar rivojlana boshlagan edi, istilo natijasida Rimda xristian dini ta’sirida qoldi. Din odamlar ongi, ruhiyatiga chuqurroq kirib bordi. Vizatiya san’ati o‘z mohiyati jihatidan aristokratik xarakterga ega. Ular obrazlarni barkamolligiga intilsa, varvarlar esa ba’zida majruh, mayib, jismoniy xunuk obrazlarni tasvirlashdan cho‘chimaydi. Bu davrga kelib asosan yog‘och o‘ymakorligi, naqqoshlik va dekorativ bezak san’ati turlari rivojlandi.

Uchinchi asr oxiri IX asr boshlarida Buyuk Karl birinchi kuchli imperiyaga asos soldi. Bu davr san’ati ”korolinglar”san’ati, deb nom oldi. Bu san’at, hunarmandlar, sharq xalqlari, ayniqsa Shom san’atidan ta’sirlangan va unga taqlid qilgan.