Abdullayeva sarvinoz

Nafas, tin to’qurqa sani belguluk. 
  Yil, ay, kun kechartek tiriklik kechar,  
                                                           
20
Hojiyev A.O`zbek tili sinonimlarining izohli lug`ati.Toshkent:1970.262-bet.  
21
Qilichev E.Hozirgi o`zbek adabiy tili . Buxoro: 2009.68-bet. 
22
Sayfullayeva R va boshqalar.. Hozirgi o`zbek adabiy tili .Toshkent:2009.114-bet. 

---

29 
 
Kechar kun kechirkay sani belgulik.  
(
www.ziyouz.com
 kutubxonasi ) 
Ma’nodosh  so’z  sifatida  misrada  kelgan  nafas,  tin  to’qurqa  so’zi  hozirgi 
o’zbek  adabiy  tilida  dam olmoq,nafas  olmoq,  tin olmoq kabi  ma’nolarnianglatib 
keladi(O”TSIL  145-bet).  Mazkur  so’zlar  o’zining  “orom  olmoq,  hordiq 
olmoq”ma’nosi  bilan  bir  sinonimik  qatorni  tashkil  etadi.  Bunda  ‘nafas  olmoq” 
so’ziga nisbatan “tin olmoq”  so’zida ma’no ottenkasi kuchliroq va badiiy uslubga 
xos so’z hisoblanadi. Mazkur leksemalar she`rdagi  nutqiy ta`sirchanlikni oshirgan. 
Ushbu sinonim so`zlar she`rdagi o`ynoqi ohang hamda jozibadorlikni ta`minlagan. 
Tirig beg kishika kerak edgu yang,  
          Kerak bo’lsa bulg’ay qamug’ edgu nang. 
                                       Esizka nekulug kerak mal, tavar. 
Necha kirsa bo’lg’ay chig’ay birla teng. 
(
www.ziyouz.com
 kutubxonasi ) 
Mol, tovarso`zlari mazkur bandda  ma’nodosh sifatida qo`llangan. So`zlarni 
sinonimik qatorga ajratishda ularning grammatik  va leksik ma`nolariga tayaniladi. 
Chunonchi,  sinonimik  qatordagi  so`zlarning  grammatik    ma`nolari  bir  xil  bo`ladi 
va  bir  so`z  turkumiga  kiruvchi  til  birliklaridan  tashkil  topadi.  Ushbu  sinonim 
so`zlar ot so`z turkumiga doir bo`lib, mol so`zi bosh so`zdir.