Abdulla sher axloqshunoslik



Download 10,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet61/209
Sana04.06.2022
Hajmi10,65 Mb.
#635217
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   209
Bog'liq
Axloqshunoslik (Abdulla Sher)

«Kalila va Dimna» 
nom i bilan m ashhur, o 'zbek tiliga b ir n echa bor 
taijim a qilingan. A sarni o ‘qiganda ko ‘z oldim izda ikki d u n y o nam oyon 
bo'ladi: biri — insof, adolat, d iy on at, halollikka suy an g an , axloqiy 
fazilatlarn in g tajassum i b o ‘lm ish in so n la r d u n y o si, ez g u lik o lam i, 
ikkinchisi — yolg‘o n n i, qalloblikni, m unofiqlikni, xudbinlikni kasb qilib 
olgan, illatlar tajassum i boMgan o d am lar dunyosi, yovuzlik dunyosi. 
A na shu ezgulik va yovuzlik orasidagi kurash asarning o ‘q tom irin i 
tashkil etadi. U n d a axloqiylik asl baxt, axloqsizlik inson u c h u n halokat 
girdobi ekani ajoyib hikoyatlarda, m asallarda o ‘z aksini to p ad i. «Kalila 
va D im n a » n in g sh a k li, k o m p o z its io n q u rilis h i, u s lu b iy jih a tla r i 
keyinchalik jud a k o ‘p p an dno m alar u ch u n badiiy qolip ro lini o 'tad i.
M usulm on Sharqi m intaqasi axloqiy tafak k u rid a X I asr aloh ida 
diqqatga sazovor. U n d a ikki buyuk p a n d n o m a yaratildi. Biri turkiy
1 Qarang: Buyuk siymolar, allomalar. Т., A.Qodiriy nomidagi xalq m erosi nashriyoti,
1996, 8 4 -8 7 -b .
www.ziyouz.com kutubxonasi


tilda — Y usuf Xos H ojibning «Q utadg'u bilig» («Yaxshilik keltiruvchi 
bilim lar»), ikkinchisi forsiyda — Kaykovusning «Qobusnom a» asari.
« Q u ta d g ‘u bilig» 
13000 m is ra n i o ‘z ic h ig a o lg an a x lo q q a , 
siyosatshunoslikka doir m onum ental asar. Uni turkiy xalqlarning axloqiy 
qom usi deb atash m um kin. K itobda ezgulik va yovuzlik, yaxshilik va 
y o m o n lik , o lijan o b lik va tu b a n lik , h a lo llik va h a ro m lik sing ari 
tu sh u nch alar batafsil qalam ga olinadi. Ularning m ohiyati obrazli, badiiy 
yuksak m isralarda, sh e’riy hikm atlard a, m aqollarda ochib beriladi.
Y usuf Xos Hojib ta ’rifidagi ezgu odam shundayki, uning barcha 
qilm ishi va yo ‘riqlari xalqqa foyda va m anfaat beradi. Barchaga birdek 
yaxshilik qiladi, lekin evaziga ulard an m ukofot m innatini qilmaydi. 
Ezgu od am o ‘z m anfaatini k o ‘zlam aydi, boshqalar m anfaatini o ‘ylaydi, 
boshqalarga keltirgan foydasidan o ‘ziga m anfaat tilam aydi. T o ‘g ‘rilik 
esa od am uchun ju d a kerakli sifat, u odam iylik dem akdir. Insonning 
q a d r-q im m atin i ham m utafakkir insoniylikda, odam garchilikda deb 
biladi: odam qadrli em as, odam garchilik qadrli, odam noyob emas, 
odam garchilik noyob, degan fikrni ilgari suradi.
«Q utadg‘u bilig»da faqat axloqiy tam oyillar yoki tushunchalar emas, 
balki m uom ala odobi va etik et m uam m olari h am o ‘rtaga tashlanadi, til 
bilan dil birligi axloqiylikning asosi sifatida talqin etiladi. Axloqiylikning 
yana b ir asosini buyuk bobokalonim iz bilim da ko‘radi: aql-zakovatni u 
inson q adr-q im m atin i yuksaltiruvchi n e ’m at deb biladi.
Kaykovusning 

Download 10,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   209




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish