Abdulla sher axloqshunoslik


Ibn Sino. Bahmanyor al-Ozarboyjoniy bilan munozara. A .Zohidiy tarjimasi



Download 10,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet40/209
Sana04.06.2022
Hajmi10,65 Mb.
#635217
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   209
Bog'liq
Axloqshunoslik (Abdulla Sher)

1 Ibn Sino. Bahmanyor al-Ozarboyjoniy bilan munozara. A .Zohidiy tarjimasi.
« S o g io m avlod uchun» jum ali, 1996-yil, 3—4-sonlar.
www.ziyouz.com kutubxonasi


— komil inson masalasi. Ibn Sinoning fikriga ko‘ra, Yaratganga m uhabbat 
odam ni inson zoti qobil bo'lgan kom illik darajasiga olib chiqadi. Y a’ni 
ruhning quyi kuchlari va qism lari uning ulug‘vor va olijanob kuchlari 
ham da intilishlari bilan yaqinlikda b o ‘lib, ular ta ’siriga tushishi natijasida 
fazilat kasb etadi. Bu fikr, Allohga m u habbat faqat tarkidunyochilik 
orqaligina em as, balki rosm ana insoniy hayo td a h a m r o ‘yobga chiqishi 
m um kinligini anglatadi. Shu bois «Ishq risolasi»dagi b u kabi o ‘rinlarni 
naqshbandiya tariqatining vujudga kelishida dastlabki g ‘oyaviy asos, 
u m u m a n , ta s a w u f falsafasi va a x lo q sh u n o slig i u c h u n ilk nazariy 
poydevorlardan b o ‘ldi, deyish m um kin.
Ibn Sino taqdir masalasiga ham o ‘ziga xos yondashadi. U Navoiyning 
«Lison ut-tayr» dostonida X udoga yetishgan shayxlardan biri sifatida 
tasv irlan g an A bu Said ibn A bul X ay r M e h a n iy b ila n m u n o za ra- 
yozishm asida Alloh hech q achon b iro r-b ir kim saga y om onlik, yom on 
taq d ir istam asligini, kim ning taqdiri y o m o n b o ‘lsa, bun ga uning o ‘zi 
sababchiligini, y a’ni insonning qilm ishlari uning taq d iri ekanini aytib, 
shunday deydi: «Asl al-H akim (y a’ni A lloh) inoyatiga k o ‘ra, olam da 
m avjud b o 'lg an yom onlik — o lam nin g m aqsadi em as. O lam ning asl 
m urodi yaxshilikdir, yom onlik em as!»1. Buyuk v atan d o sh im iz savob va 
aqob (jazo) m asalasida ham m o h iy a ta n ta s a w u fiy y o ‘nalishda fikr 
yuritadi.
M ashshoiyyunlik oqim ining yana b ir m a sh h u r va so ‘nggi vakili, 
O vro‘pad a «A w erroizm » degan y o 'n a lish n in g asoschisi, qurdobalik 
(ispaniyalik) m utafakkir Ibn Rushd (lo tin c h a A w e rro y e s, 1126—1198) 
h a m a x lo q s h u n o s lik ilm i t a r a q q iy o t ig a u lk a n h is s a q o ‘s h g a n
allom alardan. U ning fikriga k o ‘ra, ezgulik va yovuzlik, u lar tabiiy yoki 
ijtim oiy xususiyatga ega b o'lish id an q a t’i n azar, o ‘z h o lic h a m avjuddir. 
Tabiiy ezgulikning m anbai A lloh, lekin ezgulik yovuzlik bilan yonm a- 
yon keladi. C h u n on chi, olov foyda keltirishi b a ro b a rid a , o ‘rm onga o ‘t 
ketsa, hayvonlar va o ‘t-o ‘lanlarni halok etish xususiyatiga ega. G archand 
olovni X udo yaratgan b o ‘lsa h a m , u n in g bu xususiyatini o ‘zgartira 
olm aydi, xuddi shuningdek, rangni y aratgan X u d o u nga eshitishim iz 
m um kin b o ‘ladigan xususiyat ato eta olm aydi.
Ib n R ushd bu tu n islom olam i u c h u n d o im o m u h im b o ‘lib kelgan 
ixtiyor erkinligi m uam m osiga h a m k a tta ah am iy at bergan. U insonga

Download 10,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   209




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish