Abdulla sher axloqshunoslik


A l-F a q ih Abu L a y s a s-S a m a rq a n d iy. T anbeh u l-g ‘ofiliyn. U c h in c h i kitob. Arab



Download 10,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet37/209
Sana04.06.2022
Hajmi10,65 Mb.
#635217
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   209
Bog'liq
Axloqshunoslik (Abdulla Sher)

1 A l-F a q ih Abu L a y s a s-S a m a rq a n d iy. T anbeh u l-g ‘ofiliyn. U c h in c h i kitob. Arab
tilid a n D .Q o 's h o q o v taijim asi. Т ., «M ovarounnahr», 2 0 0 3 , 4 8 —49-b .
2 A bu H o m id G ‘a zzoliy. M ukoshafat ul-qulub. Т ., «A dolat», 2 0 0 2 , 117-b.
3 A l F a q ih A b u L a y s a s - S a m a r q a n d i y .  B o ‘s to n u l- o r if i y n . A rab t ilid a n
B .M u h am m ad sh uk u r va M .M a h d ix o n o ‘g i i taijimalari. Т ., «M ovarounnahr», 2003,
16-b.
www.ziyouz.com kutubxonasi


Ayni paytda A bu Lays Sam arqandiy Payg‘am b arim iz (s.a.v.) qiyofasini 
o ‘ta ilohiylashtirishga, u kishini yerdan, dunyoviy hayotdan uzilib qolgan 
«ham m aga aql o ‘rgatuvchi dono» sifatida talqin qilish kabi holatlarga 
q a t’iyan qarshi. M uham m ad alayhissalom A llohning rasuli, lekin inson, 
insonlar ichidagi eng insoniy Inson.
Shunday qilib, Abu Lays Sam arqandiy sharhlagan h adislar islom ning 
axloqiylik m ohiyatini ochib berishi, ularni «keng m a ’no bilan» talqin 
qilishi hozirgi paytda ham katta tarbiyaviy aham iyatga ega. Shuningdek, 
ular o ‘zlaricha dinni «musaffo» b o ‘lishini ta ’m inlashga urinib, uni o ‘ta 
toraytirish ga intilayotgan, haqiq iy ilm d an yiroq 
g ‘ofillarga o ‘rinli 
tanbehlardir. Abu Lays Sam arqandiy a n ’analari k eyinchalik nasriy va 
she’riy yo‘l bilan davom ettirildi: G ‘azzoliy asarlaridagi h am d a «Arba’in» 
n o m i o stid a q irq ta sahih h ad isn i saralab , ru b o iy sh a k lid a s h e ’riy 
sharhlashlar bunga misol b o ‘la oladi.
2. Mashshoiyyunlik yo‘naIishi axloqshunosligi
0 ‘rta asrlar m usulm on Sharqida m ashshoiyyunlik yoki, boshqacha 
qilib aytganda, arastuchilik oqim ini buyuk arab m utafakkiri al-K ind iy 
boshlab berdi. U ning asoschisi esa, turk iston lik qom usiy allom a Abu 
N a sr al-Forobiy (870 — 950) hisoblanadi.
Arastu izidan borib, Forobiy ham falsafani ikkiga — nazariy va 
amaliyga bo ‘ladi ham da axloqshunoslikni am aliy falsafa tarkibiga kiritadi. 
Axloqiy m uam m o lar uning «Baxtga erishuv yoMini k o ‘rsatuvchi kitob», 
«Baxtga erishuv haqida», «Davlat arbobining hikm atlari», «Fozil odam lar 
shahri» singari asarlarida ko'tarilgan. U larda inson baxti eng asosiy 
m uam m o sifatida o ‘rtaga tashlanadi. «Baxt — h a r b ir inson intiladigan 
m aqsad, zero, u m uayyan kom illik hisoblanadi», — deydi F o ro b iy 1. 
Ayni paytda allom a o ‘z qarashlarida fazilatga h a m ju d a k atta o ‘rin 
beradi. C h u n k i, uning fikriga k o ‘ra, k im d a -k im fazilat nim aligini 
bilsagina, haqiqiy baxtga erisha oladi. Arastuga o ‘xshab, u h am fazilatlami 
ikki qism ga — fazoili nutqiya (aq l-idro kk a asoslangan fazilatlar) va 
fazoili xulqiya (xulqiy fazilatlar)ga ajratadi, h a m d a u larn ing o ‘rtalik 
xususiyatga ega ekanini ta ’kidlab o 'ta d i.
Forobiy hayot va m am ot m uam m osiga h am batafsil to ‘xtaladi. U ning

Download 10,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   209




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish