Abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti tabiiy fanlar fakulteti

Misol sifatida Xiva mintaqasida yanvar oyi uchun turistik mahsulot realizatsiyasidan tushgan tushumni mavsumiylik koefitsentini hisoblaymiz. Aytaylik, hisoblanadigan davr uchun realizatsiya qilingan xizmatlarni o’rtacha oylik hajmi 20 ming shartli birlikni tashkil qildi. Hisoblanadigan davrda yanvar’ uchun o’rtacha tushum darajasi 9,8 ming shartli birlikka teng bo’ladi. SHu vaqtda yanvar uchun mavsumiylik koefitsienti qo’yidagicha hisobalandi:

ya’ni, yanvarda relizatsiya qilingan hajmning o’rtacha darajasidan farqlanishi 49 % ni tashkil etdi.
Turizm mavsumiyligi turistik industriyadagi xodimlar bandligi tarkibiga ta’sir ko’rsatadi va o’ziga xos hususiyatlari qo’yidagilar bo’lib hisoblanadi :

1. 
   to’liq band bo’lmaganlarning nisbatan kupligi;
   
2. 
   mehnat yuklamasi va bandlik hajmining mavsumiy tebranishi;
   
3. 
   malakaviy tajribali xodimlarning nisbatan kamligi;
   
4. 
   malakaviy o’sishning cheklangan imkoniyatlari
   
5. 
   ayollar mehnatining salmoqli ulushi.
   

Turistik faoliyatni muvafaqiyatli yuritish uchun firmalar o’z say-harakatlarini turli maqsadlarga qaratish emas balki turistik mahsulot iste’molchilarning ma’lum davrasiga moslashish talab etiladi, hamda turistik bozorda o’z siyosatini shunday tuzish kerakki, ehtiyojlarni aynan mana shu sayohatchilarning tor segmentini yanada to’liq qondirilsin. SHuning uchun turistik bozorni segmentlash o’tkaziladi, ya’ni uni bir xil yalpi bozorlarga, segmentlarga bo’lish talab etiladi
Segmentatsiya asosida firmani monopol holatini olishga intilish yotadi, hususan, agar barcha bozorda monopol vaziyat egallanmasa hech bo’lmaganda, uning ishlab chiqarish moliyaviy va sotish imkoniyatlaridan kelib chiqib afzalroq deb hisoblangan qismida hukmronlik qilish ko’zda tutiladi.
Bozorni segmentlarga bo’lish ma’lum mezonlar bo’yicha amalga oshirilishi zarur. Yanada turistik industriyani rivojlantirish zamonaviy vazifalariga mos tushuvchi segmentlish bu uch guruh mezonlar asosida amalga oshiruvchi segmentlash hisoblanadi: geografik, ijtimoiy va psixologik .
O’z faoliyati jarayonida har qanday klassik, ham zamonaviy bozor uch asosiy iqtisodiy qonunlar harakatiga tayanadi: qiymat qonuni, talab va taklif qonuni, raqobat qonuni: bunda talab va taklif qonuni bozorda iste’molchilar xulq-atvorini shakllantiradi, raqobat qonuni esa bozorini faoliyat ko’rsatish mexanizmi sifatida maydonga chiqadi.