|
Rekreatsion hududlarning asosiy turlari
Hozirgi kunda kishilar dam olishni tashkil etish dunyo miqyosida turli omillar bilan bog‘liq bo‘lib qoldi. Ular tabiiy, iqtisodiy, ekologik, ilmiy-texnikaviy, geosiyosiy va boshqa omillar. 1580 yillarda Rossiya hududida bir necha rekreatsion rayonlar tarkib topdi. Keyinchalik, sobiq Ittifoq tarkibidagi bir qancha respublikalarning mustaqillikka yerishishi, mintaqadagi geosiyosiy vaziyatlar o‘zgarishi, bu tizimning izdan chiqishiga olib keldi. Chunki, Boltiqbo‘yi davlatlari birinchi navbatda, “Ittifoq” tarkibidan chiqib ketdi. Kavkazda etnik to‘qnashuvlar rekreatsion manzilgohlarda rekreatsiya tizimini izdan chiqishiga sabab bo‘ldi.
Aholining aksariyat qismi dengiz bo‘yi rekreatsion rayonlariga, sanitar davolanish kurortlariga tog‘ chang‘i kurortlariga dam olish uchun borishar edi. Hozirda esa, rekreatsion manzilgohlarga faoliyatini, rekreatsiya tizimini saqlab qolishga harakat qilmoqda.
Jumladan, O‘zbekistonda ham jahon sayyohlarining diqqatini o‘ziga jalb etgan manzilgohlar ko‘p. Osiyo “Shveysariyasi” nomini olgan G‘arbiy Tyanshan tog‘lari xuddi Shunday manzilgohlardan biridir. G‘arbiy Tyanshan tog‘ rekreatsion rayoni Qozog‘iston, O‘zbekiston, Qirg‘iziston Respublikalari hududlarining tutashgan joyi hisoblanadi. Hudud tabiatining jozibasini sayyohlar Alp tog‘laridagi rekreatsion manzilgohlar bilan qiyoslashadi. Hududda mahalliy daryolarda hozirgi kunda suv turizmi rivojlanmoqda. Hudud tabiati o‘ttiz yil muqaddam, ya’ni 1975 yillardayoq, turistik guruhlar e’tiborini tortgan edi. Bugungi kunda Jahon banki biologik xilma-xillikni saqlash bo‘yicha Markaziy Osiy loyihasini moddiy jihatdan qo‘llab quvvatlamoqda. G‘arbiy Tyanshanning tabiiy boyliklari jahon hamjamiyatining e’tiborini tortmoqda. Ayniqsa, xorijlik Rafting (havo to‘ldirilgan qayiqda suzish) ishqibozlari Chotqol daryosida suzish uchun guruh-guruh bo‘lib kelishadi.
O‘zbekistonning G‘arbiy Tyanshanda yana Oqtosh, Chorvoqsoy va Chimyon kurort zonalari mavjud bo‘lib, ularda qishda chang‘i sporti bilan Shug‘ullanish va dam olish maqsadida rekreantlar kelishadi.
Bulardan tashqari, O‘zbekistonda faol dam olishning bir qancha turlari yoki bosqichlari mavjud. Ular:
1. Cho‘lda tuyada sayohat qilish yoki “Cemel” bosqichi. Bu bosqichning mart va oktyabr oylarining oxirida bo‘lishi maqsadga muvofiq. Ya’ni bu oylarda rekreantlarga dam olish sayohat qilishlari uchun, qulay tabiiy sharoit yuzaga keladi.
2. Ugom-Chotqol davlat tabiiy parkida Ko‘ksuv qirg‘oqlarida baliq ovlash.
3. Chimyon tog‘larida otda yurish odatda, mart va oktyabr oylari mavsumida o‘tkaziladi. Unda turistlar yoki rekreant lar quyosh tafti, tog‘ landshafti, sayohat qiyinChilik va xursandChiliklarini do‘stlar va shyeriklar bilan baham ko‘rishdan zavqlanadi.
4. Chimyon va Boldirsoy o‘tloqlarida sayr qilish. Bu bosqich sayohatga chiqish bahor oylari va yozning birinchi yarmi qulaylik tug‘diradi. Unda rekreantlar tog‘ landshaftiga xos boy va xilma-xil o‘simlik va hayvonot olamini kuzatishadi, iqlimga xos o‘zgarishlardan bahramand bo‘lishadi.
5. “Qishloq hayoti” bosqichida yozda rekreantlar hosil yig‘ish tabiatning boy ne’matlaridan (qovun, tarbuz, uzum, olma, anor, anjir, qulupnay, nok kabi) bahramand bo‘lishdan, soya-salqin joylarda hordiq chiqarishdan, to‘y va sayllardan davolanadi.
6. “O‘zbekiston hunarmandchiligi” bosqichi. Bu bosqichda turistlar yoki rekreantlar respublikaning turli mintaqalariga xos milliy hunarmandchilik namunalari bilan tanishadilar. Ularning yaratilish jarayonini kuzatadi. Bu ne’matlarni yaratishning zavqi nimada ekanligini anglab etadi va bunda hunarmandlar faoliyatining davomiyligi ajdodlardan avlodlarga o‘tish an’anasi bilan tanishadi.
7. “Islom madaniyati” bosqichida islom olamida Shuhrat qozongan allomalarning muqaddas qadamjoylarni ziyorat qilish, ular qoldirgan ilmiy-madaniy, ma’rifiy myeros bilan tanishish. Jumladan, Samarqandda Ismoil Al Buxoriy qabri, Shohi Zinda majmuasi, Buxoroda Bahouddin Naqshbandiy, Abduxoliq G‘ijduvoniyning qabrlarini ziyorat etish. Bu bosqichda O‘rta Osiyo madaniyati va hayotiga islom dini ta’siri haqida ko‘p ma’lumotlar olish rekreantlar uchun ma’naviy, ruhiy quvvat olish imkonini beradi.
Umuman, ruhshunos olimlar fikriga ko‘ra, o‘tganlarni ziyorat qilish, ular hayotida qilgan amallarni qadrlash insonga ruhiy quvvat bag‘ishlaydi.
Toshkent shahrining rekreatsion zonalari va parklari mamlakat poytaxtida dam oluvchilar uchun muhim ahamiyatga ega. O‘zbekiston Respublikasi poytaxti Toshkent shahri joylashgan Toshkent vohasi O‘rta Osiyo cho‘l mintaqasining xushhavo joylaridan biridir. Shu sababli shaharliklar va poytaxt mehmonlari uchun shahar park zonalari mikroiqlimini saqlash va muhofaza qilish dolzarb masala hisoblanadi.
Toshkent tuprog‘i unumdorligi qulay iqlim sharoitining mavjudligi bois, shaharga har yili ko‘plab manzarali daraxtlar gullar ekiladi. Toshkentga tashrif buyurgan mehmonlar Toshkent parklarini “Shaharning o‘pkasi” deb atashsa, MDH mamlakatlari aholisi shaharni “Sharqning jannati” deya e’tirof etishadi. Toshkent parklarida keksalar, yoshlar, kichik yoshli bolalarning ko‘ngil yozishi, kitob va gazetalar o‘qishi, shaxmat, tennis o‘ynashi uchun barcha qulay shart-sharoitlar yaratilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
