Abduhamidov F. A


GAZ MOLEKULALARINING TEZLIGI



Download 1,84 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/66
Sana15.08.2021
Hajmi1,84 Mb.
#148198
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   66
Bog'liq
Molekulyar fizika [uzsmart.uz]

GAZ MOLEKULALARINING TEZLIGI 

 

Shtern tajribasi 

        1920  –  yilda  birinchi  bo’lib  tajribada  molekulalarning  ilgarilanma 

xarakat tezligini nemis fizigi O. Shtern aniqladi. Shtern tajribasi quyidagicha.  

Shternning  molekulalar  tezligini  aniqlash  uchunfoydalangan  qurilmasi  4  a- 

rasmda  ko’rsatilgan.  U  ikkita  silindrdan  iborat  bo’lib,  tashqi  silindr  katta 

burchak tezlik bilan aylanadi. Ichki silindr  markazida kumush  sim o’tkazil- 




 

Abduhamidov F.A. 



gan.  Sim  qizdirilganda,  undan  kumush  atomlari  uchib  chiqadi.  Bu  qurilma 

vakumli kameraga joylashtirilgan holda tajribalar olib boriladi.  

        Agar kumush simni qizdirsak, undan kumush atomlari bug’lanib chiqib, 

4  b-rasmdagidek  ichki  silindr  tirqishidan  chiqib  tashqi silindrdagi  A  nuqtaga 

borib  o’tiradi.  Agar  tashqi  silindrni  ma’lum  burchak  tezlik  bilan  aylantirsak 

(shtern  tajribasida  aylanish  chastotasi  ν=1500  s

-1

  ga  teng  bo’lgan),  biroz 



vaqtdan  so’ng,  kumush  atomlari  υ  tezlik  bilan  harakatlanib,  silindrlar 

orasidagi masofa (R



2

-R

1

) ni bosib o’tadi 

2

1

R



R

t



, A nuqta esa 

2

2

s



R t

 


 

masofani bosib o’tib B nuqtaga ko’chadi(4 v-rasm). Bundan molekulalarning 



o’rtacha harakat tezligini aniqlash mumkin. 



2

1

2



2

R

R R

s





 



        Tajribalardan birida kumush molekulalarining ilgarilanma xarakat tezligi 

500  m/s  bo’lishi  aniqlandi.  Xuddi  shunga  o’xshash  tajribada  kumush  atomi 

600 m/s tezlik bo’yicha xarakatlandi. Xona temperaturasida kislorod va azod 

molekulalari esa 400 – 500 m/s tezlik bilan, vodorod molekulalari esa 1600 – 

2000  m/s  tezlik  bilan  xarakatlanadi.  Molekulalar-  ning  ilgarilanma  xarakat 

tezligining keltirilgan aniq qiymatini yodda saqlash kerak emas: faqatgina ular 

sekundiga yuz metr tartibida ekanligini yodda saqlash kifoya. Ov miltig’idan 

otilgan pitra xuddi shunday tezlikka ega bo’ladi. 

 


Download 1,84 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   66




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish