Abduhamid nurmonov



Download 5,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet81/119
Sana30.12.2021
Hajmi5,54 Mb.
#196159
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   119
Bog'liq
Struktur tilshunoslik Ildizlari va yo'nalishlari A Nurmonov-разблокирован

Shabboda 
qurg‘ur
llk
sahar 
ollb 
kctdi 
gulning 
totini
rnucoH r.  BBeaeime..., c.  190.
108
www.ziyouz.com kutubxonasi


BI  tahlilida,  aw alo,  so‘z  birikmalari  ajratiladi  va  ular  bir  gap 
ichida birlashtiriladi.  Shurring uchun BI tahiilini birlashtirish, o ‘rash 
deb  ham  yuritiladi.
Birlashtirish jarayonida  quyidagi  qoidalarga  amal  qilinadi:
1)  bir  vaqtning  o ‘zida  ikkitadan  ortiq  bo ‘lmagan  elem entlar 
birlashtiriladi.  Masalan,  birdaniga  olib  ketdi  gulning  totini  tarzida 
birlashtirish  m um km   emas.  Avval  gulning  so‘zi  toti  so‘zi  bilan 
birlashadi.  So‘ngra  gulning  totini  so ‘zi  olib  ketmoq  so‘zi  bilan 
birlashadi;
2)  bogianm aydigan  elem entlarni  birlashtirish  mumkin  emas. 
X ususan,  yuqoridagi  gapda  qurg'ur,  ilk  so‘zlarini  birlashtirib 
boim aydi;
3)  BI  tahlilini  q o ilash   tartibi  qat'iy  belgilangan  b o ia d i.1
BI  metodiga  muvofiq,  til  grammatikasi  shakliy  to ‘g‘ri  gaplarni 
hosil  qiluvchi  (tug‘diruvchi)  kibernetik  qurilma  hisoblanadi.  Har 
bir tilning grammatikasi  belgilarning yopiq  (oxirgi)  simvollar va bu 
simvollar zanjirining qayta kodlashtirish qoidalaridan iborat b o ‘ladi. 
Qayta  kodlashtirish  qoidasi  X - Y  shakliga  ega  b o ‘ladi.  Bunda  X - Y  
simvollar  zanjirini  ifodalaydi.  Bir  guruh  simvollar  so‘z  va  morfe- 
malarni  ifodalash uchun,  boshqalari  esa sintaktik guruh va gaplarni 
ifodalash uchun xizmat qiladi.  Bundan tashqari g'shaklidagi alohida 
belgi  ham  qo ‘llaniladiki,  u gapning boshlanishi va oxirini  ifodalash 
uchun  qo ‘llaniladi.
Har  qanday  gapning  hosil  qilish  (tug‘dirish)  qurilmasi  quyi- 
dagicha  amal  qiladi.  G apni  Blga  ajratish  uchun  asos  b o ig an   har 
qanday gap zanjirini  ifodalash uchun # S #  belgisi qoilaniladi.  Qayta 
kodlashning  birinchi  qoidasi  # S # —►#¥,#  qoilanilishi  natijasida 
#Y2#  zanjiri  hosil  qilmadi.  #Y ,#—►#Y2#  qoidasining  izchil  amal 
qilinishi  natijasida  #Y 2#  #Y 3#  va  boshqa.  #Y2#,—> #Y3#  zanjirlari 
hosil  qilinadi.
Bu jarayon qismlarini boshqa simvollar bilan  ifodalash mumkin 
bo ‘lmagan  holatgacha  olib  boriladi  va  zanjir  atamaal  zanjir  deb 
yuritiladi.  Bunday  zanjir  #Yp#  belgisi  bilan  ifodalanadi.  U ndan 
hosil  qilingan  zanjirlar  yig‘indisi  #Yp#  ning  derivatsiyasi  deyiladi.
1  IU a y M H H  
C.K.
  TeopeTHHecKMe 
o c h o b h
 
Tpancc{)opMaunoHHOH 
r p a M M a T H -  
k h
.  —
HoBoe 
b
 
jiMnrBHCTHKe.  II. 

M.,1962, c. 392.
109
www.ziyouz.com kutubxonasi


G ram m atik  to ‘g‘ri  gaplarni  hosil  qilishning  bunday jarayonini 
matematik shajara orqali  ifodalash qabul qilingan.  Masalan, quyidagi 
qoidalar  berilgan  b o ‘lsm:  1 )C —► A+B,  2)A —► C,  3)B —►  D + F ,
4)C  -►  a,
5) 
D  —► b,  6)  F —►c.  Bu  qoidalar  asosida  quyidagi  derivatsiya 
hosil  qilinadi:
#S #,  #  A  +  B,  #  C  +  B  #,  #  C  +  D  +  F  #,  #  a  +  D  +  F  #, 
# a   +  b +   F # ,   # a   +  b  +  c # .
Bu  derivatsiyani  shajara tarzida quyidagicha  ifodalash  mumkin:
S


D

Download 5,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   119




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish