Abduhamid nurmonov

AMERIKA  STRUKTURALIZMI
Struktur  tilshunoslikning  uchinchi  yirik  tarm og'i  deskriptiv 
lingvistika  nomi  bilan  yuritiluvchi  Amerika  strukturalizmidir.
Deskriptiv  lingvistika  F.Boas  (1808—1942),  E.Sepir  (1 8 8 4 - 
1939)  va  L.Blumfild  (1887—1949)lar  nomi  bilan  bog'liqdir.
V.A .Zveginsevning  ta'k id lash ich a,  A m erika  strukturalizm i 
to ‘g‘rid an -to ‘g‘ri  F.de  Sossyur  ta ’limotidan  kelib  chiqqan  emas. 
U Amerika hindularining tilini  o'rganish jarayonidagi amaliy ehtiyoj 
zamirida  vujudga  keldi.1
M ashhur lingvist va  antropolog  F.Boas Amerika  hindulari  tilini 
o ‘rgarrish  bilan  shug‘ullanar  ekan,  barcha  tillar  uchun  um umiy 
boTgan  tekshirish  tam oyillaridan  voz  kechish,  uning  o 'rn ig a 
o ‘rganilayotgan  aniq  tilning  ichki  xususiyatiga  asosiy  eTiborni 
qaratishga,  deduksiya  asosida  em as,  balki  induktiv  usul  bilan 
o ‘rganishga  d a’vat  etadi.
Amerika  hindulari  tilini  o'rganish  chogTdagi  o ‘z  tajribasiga 
suyangan  holda,  F.Boas  hind-ovro‘pa  tillari  materiallari  asosida 
maydonga  kelgan  tadqiq  metodlarini  bu  tillarga  qoTlash  mutlaqo 
mumkin  emasligini  asoslashga  harakat  qildi.
Amerika  hindulari  tili,  birinchidan,  hin d -o v ro ‘pa  tillaridan 
farq  qiluvchi  o ‘ziga  xos  katcgoriyalarga  ega.  Ikkinchidan,  tarixiy 
taraqqiyotining  oldmgi  davrlari  haqida  guvohlik  beruvchi  yozma 
manbalariga  cga  emas.  U chinchidan,  ularning  dunyodagi  qaysi 
tilla r  b ilan   q a rin d o sh lig i  hali  n o m a T u m .  Bu  o m illa r  esa, 
F.Boasning  fikricha,  Amerika  hindulari  tilining  tashqi,  formal 
to m o n ig a  asoslangan  obyektiv  tek sh irish   m eto d larin i  ishlab
1