Abdiyeva quysintosh azadovnaning

O‘quv materiali: Boychechak. Aziz Abdurazzoq.

Tayanch atamalar: suyunmoq, Navro`z, sal-pal, “To`qson” chiqqach.

Dars metodi: Tushuntirish, ko‘rsatish, savol-javob, kichik guruhlarda ishlash, musobaqa-bellashuv

Dars jihozi: Rasmlar, bolalarni qiziqtiruvchi ma`lumotlar, tabiiy gullar topishmoqlarning javobi tushirilgan rasmlar, video tehnika vositalari, darslik

Dars turi: Yangi mavzu o‘rganiladigan dars, hikoya o‘qish darsi.

Dars maqsadi:

1. O’quvchilarni “Boychechak“ hikoyasi mazmuni bilan tanishtirish. Ularda bahorgi gullar haqida, Navro`z bayrami haqida bilimlar hosil qilish.

2. O`quvchilarda go`zallikni his qila olishni, xalq og`zaki ijodi bilan qiziqishni, kattalarga hurmatni tarbiyalash.

3. Savol-javoblar, tarmoqlash va she’r-qo`shiqlar orqali o‘quvchilarni mantiqiy fikrlashga o‘rgatish, lug‘atini boyitish,bog‘lanishli nutqini o‘stirish, turli qiziqarli materiallar orqali ularning tafakkurini o`stirish. Aktyorlik qobilyatlarini tarkib toptirish

Darsning borishi
I.Tashkiliy qism:

O`quvchilar 3guruhga bo`linadilar

II.O‘tilgan mavzu yuzasidan o‘quvchilar bilimini aniqlash va mustahkamlash.

O`quvchilardan uy vazifasi so‘raladi, mustahkamlanadi, topshiriqlar tekshiriladi va baholanadi.

1. O‘tilgan mavzu yuzasidan savol-javob;

2. Uyga berilgan matnni ifodali o‘qib berish;

3. Asar matni yuzasidan savol-topshiriqlar;

4. Ta’limiy o‘yin: “Klaster” usulidan foydalanib o`tgan mavzu tarmoqlanadi. Har bir guruh mavzu yuzasidan turli topshiriqlar beriladi

III.Yangi mavzu ustida ishlash.

Asarni o‘qishga o‘quvchilarni tayyorlash.

Xonaga tabiiy gullar olib kiriladi. Ular orasida boychechaklar ham bo`ladi. So`ng bolalarga gullar orasidan bahordan darak beruvchi gulni topish aytiladi. So`ng ekranda lavha namoyish etiladi. (bahor gullari haqida)

2. Aqliy hujum.

- Ko`rgan lavhangiz nima haqida ekan?

- Bahorning darakchisi nima ekan?

- O‘qituvchi o‘quvchilar javobini umumlashtiradi.

3. Aqliy hujum.

O‘ylab ko‘ring. Bugun o‘qiydigan hikoyamiz nima haqida bo‘lishi mumkin? O‘quvchilar javobini eshitgach, o‘qituvchi: Kimning javobi to‘g‘ri ekanini asarni o‘qib berganimdan so‘ng aniqlaymiz, deydi.

Bugun o‘qib o‘rganadigan hikoyamizni Aziz Abdurazzoq yozgan.

Aziz Abdurazzoq haqida ma`lumot: Taniqli  shoir, nosir va tarjimon Aziz Abdurazzoq 1928 yili Toshkent shahri Shayxontoxur daxasi Zanjirlik  maxallasida  tavallud topgan. Otasi

Abdurazzoq Abdushukur  o`g`li serg`ayrat  va mehnatkash odam edi. U kishi  yozda dexqonchilik, qishda savdogarlik bilan  kun kechirib, besh o`g`il, ikki qizni

tarbiyalab voyaga yetkazganlar.

Aziz  Abdurazzoq to`liqsiz o`rta maktabni bitirib, keyinchalik  Moskvadagi M. Gor'kiy nomli adabiyot institutida taxsil oldi. Ijodiy faoliyati davomida  turli gazeta va jurnallar taxririyatida, Yozuvchilar uyushmasida adabiy maslaxatchi vazifasida ishladi. Shoirning ijodi 50- yillardan  boshlangan bo`lib, birinchi  she'riy to`plami 1959 yili "Do`stlarimga" nomi bilan  chop etilgan. Shundan so`ng "Yana bahor"(1961), "Mavj" (1965), "Bodom  gulladi" (1965), "Lirika" (1970), "Aziz odamlar" (1975), "Sho`x yomg`ir" (1977), "Qalb nuri" (1978) kabi  to`plamlari nashr etildi."Qalb nuri " to`plami  shoirning ellik yillligi munosabati bilan saylanma tarzida e'lon qilingan.

Aziz Abdurazzoq "O`roq va xanjar" she'rida: "Yonmoqdamen, yonmoqdamen,bu ayondir, do`stim bo`lsang, xalal berma, sen xam yongin",-deya zamondoshlarini yaratishga, bunyodkorlikka chorlagan. O`zbekiston halq shoiri Turob To`la aytganidek: "Aziz she'rlaridan non hidi keladi, o`zi kezib o`tgan bog`lar,dala-dashtlar hidi keladi".

Aziz Abdurazzoq bolalar uchun ham ijod qiladi. Uning bolalar uchun "Oh qanday shirin"(1977), "qiz va lola" (1979), "Tap -tap elak" (1981) kabi qator asarlari chop etilgan. Ularda beg`ubor yoshlik manzaralari goh quvnoq, goh kulgili,goh kinoyali tarzda o`z ifodasini topadi.  So`nggi yillarda uning "Yostiqdan chiqqan ertaklar" (1988), "Bog`da bitgan ertaklar" (1989), "To`rt og`ayni botirlar"(1989), "Ming chinor"(1995) she'riy

to`plamlari bosilib chiqqan.

Shoir qarimaydi, deydilar. Bu haq gap. U she'ri bilan hamda avlodga  tengdosh bo`ladi, hatto navaralariga ham she'rlari bilan, tetik, hayratli , aqilli she'rlari bilan o`rnak bo`ladi. She'rning hamisha shabnamday musaffo bo`lishini, tonglarda ko`zlarni quvontirishini istayman. Balki men tizgan satrlar buloqday mo`l-ko`l emasdir. Lekin mana shu shabnamlarni jo`shqin  daryoning zarralari sifatida qabul etgaysiz. Axir :"Topgan gul, topmagan bir bog` piyoz keltirur", deydilar-ku...Bular ham mening topganlarim. Bahtiyorligim shundaki, o`zim topganman deydilar. Shoirning ko`p she'rlari  mana shunday muhokamali xulosalar bilan tugallanadi U shoirlar haqida shunday deydi:

 

                                  Bu dunyodan faqat bedor o`tar shoir,

                                  Tani sog`, dili bemor o`tar shoir.

                                  Uxlasa gar,uyqusi qush uyqusidir,

                                  Tani sog`u dili bemor, dili bemor

                                  Diliga tosh otma zinhor,o`tar shoir.

 

 Aziz Abdurazzoq tarjimon sifatida M.Lermontov, T Shevchenko hamda amerikalik mashhur shoir G Longfello asarlarini  o`zbek tiliga tarjima qilgan. Shoir va tarjimon Aziz Abdurazzoq 2007 yil 3 yanvar sanasida 79 yoshida vafot etdi.  Shoirning she'rlari, asarlari  hech qachon o`lmaydi  kitobxonlarning qalbida abadiy mangu yasha

Aziz Abdurazzoq kitoblari bolalarga.

 1. Bir bor ekan. Ertaklar. T., -1990.-128b.

2. Raxmat : Raxmat: She'rlar.-T., -1971.-28b.

3.Tap-tap elak.-T., -1981.-93b.

4. Sho`x yomg`ir: She'rlar. -T.: Adabiyot va san'at nashriyoti, 1975.-92b.
4.Hikoya bilan tanishtirish. “Boychechak” hikoyasi ifodali o’qib beriladi.

6. Kirish suhbati.

- “Boychechak” hikoyasi nima haqida ekan?

- Hikoyaning asosiy qahramoni kim?

- Nima uchun asarga “Boychechak” deb sarlavha qo’yilgan?

- Boychechak haqida qanday ma’lumotlarga egasiz?

-Keling boychechak qanday gul ekanligini bilib olamiz(rasmlar yoki boychechak haqida to`liq ma`lumot aks etgan slayd shou.

Shundan so`ng xonaga Boychechak kirib keladi va o`zi haqida ma’umot beradi:

Boychechak: – Bahoroyim, Bahoroy!
Yuzlaring muncha chiroy!
Yurtga sen kelgan chog`da –
Olam go'zallikka boy!
Men ham sening elchingman,
neni so'ylay – tilchingman!

Men boychechak,boychechak

Yaproqlarim kamalak

Dala-qirda o’sganman

Qattiq yerda o’sganman

Barglarim yashil bahmal

Kechda yonar yal-yal

Hidlab olgin isimni

Eslab qolgin ismimni

– Ko'zga surtib momolar,

Derlar “Bo'lsin omonlik!
Boychechakni ko'rganlar,
Ko'rmagaylar yomonlik!”

Bolalar boychechakka o`zlarini qiziqtirgan savollarini berishadi, so`ng u davra mehmoniga aylanadi.

So`ng asar tahliliga o`tiladi.

Quyida shu asarni tahlil qilish uchun matnni to‘liq keltiramiz:

Boychechak

Ra’no degan qiz bor ekan. Ularning uyi shahardan chetroq joyda ekan. Derazadan qarasa, kattakon dala, dalaning narigi boshida tepaliklar ko`rinib turar ekan.

Bir kuni qor yog`ib turganida Ra’noning buvisi shahardan mehmon bo`lib kelibdi. Ra’no juda suyunibdi. Buvisi unga kechqurunlari ertaklar aytib berar ekan………..
7. Lug’at ustida ishlash. Notanish so’zlar olamiga sayohat. Topshiriq.

-Hikoyani ichingizda o’qing. Ma’nosi notanish so’zlarni lug’at daftaringizga yozing.

- Qaysi so’zlar ma’nosini bilishni istaysiz?

-Notanish so’zlarni darslik oxiridagi izohli lug’atdan topishga harakat qiling.

-“Hali to`qson chiqishiga ancha bor” deganda nimani tushunasiz?

- Momo va bobolaringizdan shu so`zni eshitganmisiz?

Suyunmoq-xursand bo`lmoq, dildan quvonmoq Navro`z-qadimdan sharq xalqlari nishonlovchi milliy bayram. Sal-pal- ozgina

8. Hikoyani qismlarga bo’lib o‘qitish.

O‘qituvchi: -Hikoyani necha qismga bo‘lib o‘qidik?

9. Topshiriq asosida o’qitish.

Topshiriq: Savollarga javobni matndan izlang va o‘qib bering.

- Hikoyada aks etgan voqea qay paytda ro`y berayotgan edi, asardan toping.

-Ranolarning uyi qanday ta’riflangan?

-Buvisi Ra’noga nimalarni aytib berar ekan?

- Sizning oyi va buvilaringiz ham ertak va ashulalar aytib berishadimi?

- Boychechak qayerlarda o`sar ekan?

- “To`qson”ga ta`rif berilgan joyni o`qing.

10. Hikoya matni ustida mustaqil ishlash.

Har bir guruhga topshiriq beriladi:

-Hikoyani ichingizda o‘qing. Har bir qismga sarlavha qo‘ying.

-Hikoyaning nomini qanday sarlavha bilan o‘zgartirsak bo‘ladi? Boshqacha nomlashga harakat qiling.

-Siz ham shunga o‘xshash hikoyalarni bilasizmi?

O‘qituvchi o‘quvchilarning javoblarini umumlashtiradi va xulosalaydi.

11. Hikoyani rollarga bo‘lib o‘qitish.

Topshiriq:

Har bir guruhga matn bo`laklarga bo`lib tarqatiladi. Guruh o`quvchilari matnni rollarga bo`lib ijro qilib berishadi. 1 guruhga hikoyaning boshi; 2 guruhga hikoyaning o`rtasi beriladi. 3 guruh hikoyani yakunlaydi.

12. Hikoya g‘oyasi ustida ishlash.

Guruh sardorlari avval o`z sahna ko`rinishlarida yoritilgan g`oyani asoslab berishadi.

-Buvisining Ra’nolarnikiga mehmon bo`lib kelishi qizaloqqa qanday ta’sir qilibdi? Nima uchun?

-Ra’no boychechak haqida qayerdan bilibdi? (buvisining ashulasidan)

-Qorlar erib bahor kelganda qanday hodisa ro`y berar ekan?

- Tepaliklarning etagida boychechak uxlab yotibdi” deganda nimani tushunasiz? Biz buni qanday ta’riflasak bo`ladi?

- Ra’no nima uchun boychechak uyg`onishini kutibdi? (boychechakni buvisiga terib bermoqchi edi)

-Nima uchun boychechak to`qson chiqqanda ochilar ekan?(navro`z)

- Navro`z bayrami haqida nimalrni bilasiz?

-Siz ham boychechak ochilishini ko`rganmisiz?

-Bahorning insonlarga qanday ta’siri bor?

13. Asar qahramoniga tasnif. Guruhlarga qog`ozlar va hikoya aks etgan rasm bo`laklari tarqatiladi. Ular hikoyaning ketma- ketligini aniqlagan holda, asar qahramonlarini ta`riflashadi.

-Asarda qaysi qahramonlar ishtirok etgan?

- Ra’no qanday qiz ekan.

-U haqida sizda qanday taassurot qoldi?

-Muallif hikoyaning bosh qahramoni orqali nima demoqchi?

- Buvisiga tavsif bering.

14.Mustaqil ish.

Har bir guruhga bittadan qahramonni to`liq ochib berish topshiriladi. Masalan birinchi guruh- buvisini; ikkinchi guruh-Ra’noni; uchinchi guruh boychechakni; ular o`qituvchi tarqatgan rasmlardan ham foydalanishi mumkin.

15.Mustaqil ish.

Har bir guruh shu hikoyaga o`xshash kichik hikoya tuzadi. Agar vaqt yetsa o`quvchilar o`z hikoyalarini sahnalashtirishlari ham mumkin.

16. Darslikdagi savol-topshiriqlar ustida ishlash.

17. Quvnoq daqiqa. Qo`shiq kuylanadi

Boychechagim boylandi,

Qozon to`la ayrondi.

Ayroningdan bermasang,

Qozonlaring vayrondi.

Qattiq yerdan qazilib chiqqan boychechak,

Yumshoq yerdan yugurub chiqqan boychechak.

Boychechakni tutdilar,

Tut yog`ochga osdilar.

Qilich bilan chopdilar,

Bahmal bilan yopdilar.

Qattiq yerdan qazilib chiqqan boychechak,

Yumshoq yerdan yugurub chiqqan boychechak

Boychechagim boylandi,

Ko`chama-ko`cha aylandi.

Boychechagim ko`k somsa,

Cho`ntaklarga joylandi.

Qattiq yerdan qazilib chiqqan boychechak,

Yumshoq yerdan yugurub chiqqan boychechak.

17.Darsda o‘rganilganlarni umumlashtirish va yakunlash.

- Bu darsda nimalarni bilib oldingiz?

-Bahorda qanday hodisalar ro`y berar ekan?

O‘qituvchi javoblarni umumlashtirib, xulosalaydi. Iloji bo‘lsa, o‘quvchilarga tuli xildagi qiziqarli kitoblar beriladi. Bir-birlari bilan almashtirib o‘qish tavsiya qilinadi.

18. Guruhlar to‘plagan ball e`lon qilinadi.

IV. Uyga vazifa.

Hikoyani ifodali o`qib kelish. Mazmunini so‘zlab berishga tayyorgarlik ko‘rish. Hikoyaning ikkinchi qismini o`rganishga tayyorlanib kelish. Topishmoq, tez aytishlarni topib kelish, she’rlarni yod olib kelish.

Olib borilgan tajriba-sinov ishlari natijalari qanday natija berganligini aniqlash maqsadida quyidagi me`zonlar asosida o`quvchilarni ko`nikmalari solishtirib ko`rildi.

Yuqori (A) darajaga tavsiya etilgan barha asarlarni to`liq o`qishga erishgan va uning mazmunini badiiy matnga yaqinlashtirib aytib bergan, asar voqealariga mustaqil munosabati bo`lgan, asar voqealaridan to`g`ri xulosa chiqara olgan o`quvchilar kiritildi.

O`rta (B) darajaga tavsiya etilgan barcha asarlarni to`liq o`qishga erishgan va uning mazmunini badiiy matnga yaqinlashtirib aytib berishda qiynalgan, asar voqealariga munosabat bildirishda ayrim kamchiliklarga yo`l qo`ygan o`quvchilar kiritildi.

Quyi (V) darajaga tavsiya etilgan asarlarni to`liq o`qishga erishmagan va uning mazmunini badiiy matnga yaqinlashtirib aytib berolmagan, ya`ni o`z so`zlari bilan qisqagina gapirib bergan, asar voqealariga munosabat bildira olmagan o`quvchilar kiritildi.

Sinflar	O`quv chilar soni va sinf	(A) daraja	(B) daraja	(V) daraja
		O`zlash tirish	O`zlash tirish	O`zlash tirish
Kuzatuv sinfi	60 (4-sinf)	25 %	40 %	35 %
tajriba-sinov sinflari	60 (4-sinf)	30%	55%	15 %

Natijalariga ko`ra aytish mumkinki, boshlang`ich sinf o`quvchilarining mustaqil o`qish ko`nikmalarini shakllantirish boyicha tahlili tajriba sinflardagi o`quvchilarning bilim va ko`nikmalari nazorat sinfidagi o`quvchilarga qaraganda birmuncha yuqori bo`ldi. Bunga dastur talablari asosida test savollariga olingan javoblar, o`quvchilarning tuzgan hikoyalari, yozgan insholari, o`qigan asarlari ro`xati orqali ishonch hosil qilishimiz mumkin. Jadvaldan ko`rinib turibdiki tajriba-sinov sinflarida A darajadagi o`zlashtirish 30 %ni, kuzatuv sinflarida esa 25%ni tashkil etdi. B darajadagi o`zlashtirish tajriba-sinov sinflarida 55%ni, kuzatuv sinflarida 40 %ni , Vdarajadagi o`zlashtirish tajriba-sinov sinflarida 15%ni, kuzatuv sinflarida 35%ni tashkil etdi.. Yuqorida keltirilgan ko`rsatkichlar tajribalarning ijobiy natijalari dalillari bo`lib, ular ayni paytda badiiy va ilmiy-ommabop asarlarni o`rganish o`quvchilar dunyoqarashini shakllantiradi, lug`atini boyitadi, bog`lanishli nutqini o`stiradi, hayotdagi voqealardan to`g`ri xulosalar chiqarishiga zamin yaratadii. Tajriba-sinov ishlari farazlarimizning to`g`riligini ko`rsatmoqda.

Mavzu bo`yicha ilmiy adabiyotlarni o`rganish , kuzatish va tajriba-sinov ishlalariga asoslanib quyidagi tavsiyalarni ishlab chiqdik:

Tavsiyalar

Boshlang`ich sinf o`quvchilarining mustaqil o`qish ko`nikmalarini shakllantirish borasida olib borilgan ilmiy tadqiqotimiz natijasida quyidagi tavsiyalarni ishlab chiqildi.

1. 
   Boshlang`ich sinf lar ona tili o`quv dasturida sinflar kesimida berilgan “Sinfdan tashqari o`qish ” bo`limi qayta ko`rib, tahrir qilish va takomillashtirilishi maqsadga muvofiq bo`ladi.
   
2. 
   1-4- sinf o`quvchilarning mustaqil o`qish ko`nikmalarini shakllantirishda sinfdan tashqari o`qish darslarining ahamiyatini ta`kidlagan holda, bu darslarni rejalashtirish, kitobot dunyosidagi yangiliklarni kiritib borishga oid muammolar o`rganib borilishi lozim.
   
3. 
   Boshlang`ich sinf o`quvchilarining mustaqil o`qish ko`nikmalarini shakllantirishga yordam beradigan electron kitoblar, multemideya vositalari, electron majmualar yaratilishi bu sohani yanada yaxshilashga yordam beradi.
   

III BOB BO`YICHA XULOSALAR

1. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining mustaqil o‘qish ko‘nikmalarini shakllantirishga doir tajriba-sinov ishlari jaroyonida yozuvchi va shoirlar ijodini targ`ib qilish, ular bilan uchrashuvlar tashkil etish, bir yozuvchining ijodini o`rganishga maxsus alohida dars ajratish ularda badiiy asar o`qishga bo`lgan qiziqishni oshirdi.

2. Boshlang`ich sinflarda uyushtiriladigan sinfdan tashqari o`qish darslarini muntazam va qiziqarli tashkil etilishi, o`quvchini badiiy asarni o`qishga bo`lgan qiziqishini oshiradigan badiiy baquvvat asarlar tanlab o`qitilishi ularning mustaqil o`qish ko`nikmalarini o`stirdi.

3. Sinfdan tashqari o`qish darslarida badiiy asar syujeti voqealari o`rtasidagi bog`lanishlar, qahramonlarning fe`l-atvori, asar mavzusi, tili ustida ishlashga e`tibor qaratilishi mustaqil o`qishning mohiyatini anglashlariga olib keladi. Bolada mustaqil o`qishga qo`yiladigan talablarni anglash hisini paydo qildi. Bu mustaqil badiiy asar o`qiydigan faol kitobxonning mustaqil o`qish mazmuni negizini tashkil etadi.

4. Boshlang`ich sinfda mustaqil faoliyat ko`rsata oladigan kitobxonni 1-4-sinflarda shakllantirib borish o`quvchida kitob tanlab o`qish ko`nikmasini shakllantirdi. Bu o`quvchida badiiy asar voqealariga munosabat bildira olish, uni to`g`ri baholashlariga xizmat qiladi.

5. Sinfdan tashqari o`qish darslarida badiiy asar tahlilga doir o`quv topshiriqlarini va sinfdan tashqari o`qish darslarini tashkil etish bo`yicha metodik tavsiyalarni ishlab chiqish hamda mustaqil kitobxonlik darajasini oshirish uchun kitoblar tavsiya etish o`qituvchilarning ishlari saviyasini ko`tarishga yordam beradi.

UMUMIY XULOSALAR
Boshlang`ich ta`limda o`quvchilarning mustaqil o`qish ko`nikmalarini tegishli darajada yuqoriga ko`tarish kerak. Mustaqil mutolaaning ta`limiy-tarbiyaviy ahamiyati muhim ekanligi metodistlar tomonidan e`tirof etilmoqda.

Boshlang`ich ta`lim o`qish metodikasida badiiy asarni mustaqil va baholash,ya`ni tarbiyaviy xulosa chiqarish orqali o`quvchilarni hayotga tayyorlash borasida jiddiy tadqiqotlarni amalga oshirish, ilgor o`qituvchilarning ish tajribalarini o`rganish va ommalashtirish qayd qilinmoqda. Bu ish boshlang`ich sinflardayoq alohida yo`lga qo`yilsa, maqsadga muvofiq bo`lar edi.

Kuzatishlarimiz va olib borgan ilmiy izlanishlarimiz natijasida quyidagi xulosalarga keldik:

1. Bugungi kunda boshlang`ich sinflarda sinfdan tashqari o`qish darslarida badiiy asarni mustaqil mutolaa qilishga tayyorlash borasida qator kamchiliklarga yo`l qo`yilmoqda. O`quvchilarning mustaqil o`qishlarini tartibga solish va yuqori natijalarga erishish maqsadga muvofiq.

2. Sinfdan tashqari o`qish uchun badiiy asar tanlash tamoyillariga amal qilib, o`zbek va horijiy bolalar yozuvchilari asarlarini aniq nomlari bilan tavsiya qilish zarur. Sinfdan tashqari o`qish uchun badiiy saviyasi yuksak, o`quvchilar nutqini boyitadigan badiiyatning talablariga javob bera oladigan, tarbiyaviy ahamiyati ko`rinib turadigan asarlar tanlanishi kerak. Uning ro`yxatini sinfdan tashqari o`qish burchagida doimiy turishiga erishish lozim.

3. Boshlang`ich sinf o`qituvchilar badiiy asarni mustaqil o`qishiga qiziqtiradigan metodlar va dars shakllaridan foydalanish lozim.

4. Sinfdan tashqari o`qilgan asarning miqdoriga, mazmunini to`liq o`zlashtirilishiga va matnga yaqinlashtirib badiiy qayta hikoyalanishiga qarab bolalar baholanishi kerak.tni

5. Sinfdan tashqari o`qilgan o`qish uchun tavsiya etilgan o`zbek va horijiy bolalar yozuvchilari asarlarini yuzasidan taassurotlaringizni yozma bayon qilishda o`quvchilarning yoshi va hayotiy tajribalari asoslanish darkor.

6. Sinfdan tashqari o`qish darslarida badiiy asar i tahliliga oid savol-topshiriqlar tizimi o`quvchilar bilimini boyitish, dunyoqarashini kengaytirish va nutq o`stirish maqsadiga xizmat qilishi lozim.

7. Sinfdan tashqari o`qish uchun tavsiya qilingan asarlar o`quvchilarning adabiy didini, so`zga bo`lgan sezgiriligi va hissiyotlarini tarbiyalash, so`z ma`nolaridagi nozik qirralarni to`la ilg`ash darajasiga ko`tarilishlari uchun matn ustidagi ishlar muntazam tashkil etilishiga erishish kerak.

11. Sinfdan tashqari o`qish darslarida badiiy asar tahlilida o`quvchining faolligi ta`minlansagina samaradorlikka erishiladi.

Zero o`zbek badiiy adabiyotlarni mustaqil o`qigan, ular haqida mustaqil fikr yuritadigan shaxslarni tayyorlash umumta`lim maktabining asosiy vazifalaridan biridir.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO`YXATI

O`zbekiston Respublikasi qonunlari

1. 
   “Ta`lim to`g`risida“: O`zbekiston Respublikasining qonuni, Barkamol avlod - O`zbekiston taraqqiyotining poydevori. -T.: 1997.
   
2. 
   O`zbekiston Respublikasi Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi Barkamol avlod - O`zbekiston Taraqqiyotining poydevori. T.: 1997.
   
3. 
   Umumiy O`rta ta`limning davlat ta`lim standarti va o`quv dasturi. “Boshlang`ich ta`lim“ jurnali. 2006. 5-soni.
   

O`zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning asarlari

4. 
   I.A. Karimov. Barkamol avlod –o`zbekitson taraqqiyotining poydevori. Toshkent, 1997.
   
5. 
   I.A. Karimov. Yuksak ma`naviyat – yengilmas kuch. –T.: “Ma`naviyat“, 2008.
   
6. 
   I.A. Karimov. O`zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida. –T.: O`zbekiston. 2011.
   

Darslik, o`quv qo`llanma va metodik qo`llanmalar:

7. 
   Jalilova M., Ne`matova G. Takrorlash mashg`ulotlarini “Topqirlar bellashuvi“ tarzida o`tkazish. Til va adabiyot ta`limi, 1994. 2-3-soni. 36-37- bet.
   
8. 
   Matchonov S. va b. Boshlang`ich sinf o`qish darslarini ilg`or pedagogic texnologiyalar asosida tashkil etish. –T., Yangiyo`l poligraf serfis. 2008.
   

9. Abdurauf Fitrat. Tanlangan asarlar. 4 jild. –T.: Ma`naviyat. 2006.

10. A.Zunnunov. Adabiyot o`qitish metodikasi. –N.: “O`qituvchi”, 1992.

11. Zunnunov A., Xotamov N. Adabiyot nazariyasidan qo`llanma. O`rta maktablarning yuqori sinflari uchun. - T.: O`qituvchi, 1978.

12. Imomova G.M. Tipik milliy xarakterlar yaratishda badiiy nuqning |roli: Filol. fanlari nomzodi ... dis. avtoref. -T., 1993. - 135 b.

13. Yuldoshev M. Badiiy matn va uning lingvopoetik taxdili asoslari. -T.:Fan, 2007.-1236.

14. Karimov S.A. O`zbek tilining badiiy uslubi: Filol. fanlari nomzodi ... dis. avtoref. - T., 1993. - 50 6.

15. Matjon S. Maktabda adabiyotdan mustakishl ishlar. - T.: O`qituvchi, 1996.-145

16.Maxmudov N. «Madaniy nutk muammolari» Ta`lim jarayonida nutk; madaniyatini shakllantirish masalalari. «Uzbek tili» doimiy anjumani beshinchi yiginining tezislari tuplami. -T., 1999. - B. 7-19.

17.Niyozmetova R.X,.Uzluksiz ta`lim tizimida o`zbek adabiyotini o`rganish metodikasi. - T.: Fan, 2007.

18.Mirkosimova M. Ukuvchilarda adabiy taxlil malakasini shakllantirish va takomillashtirish asoslari.- T.: Fan, 2006. - 1146.

19.Shanskiy N.M. Lingvisticheskiy analiz xudojestvennogo teksta. -L.: Prosveщenie, 1990. - 415 с.

20.Yusupova Sh. Hozirgi o`zbek adabiy tili darslarida o`quvchilar tafakkurini o`stirishning falsafiy asoslari. - T.: Fan, 2004. 164 b. \

21. Yakubbekova M.M. O`zbek xalq qo`shiqlarining lingvopoetik xususiyatlari: Filol. fanlari d-ri ... dis. avtoref. - T., 2005. -48 b. 1

22. Sh.Sariyev. Boshlang`ich sinf o`qish darslarida matn ustida ishlash orqali nutq o`stirish. –T.: Yurist-mediya markaz. 2010.

23.G.Mamatova. Boshlang`ich sinf o`quvchilarida adabiy tushunchalarni shakllantirish metodikasi. –T.: Istiqlol. 2010.

24.Qo`shjonov M. O`zbekning o`zligi. Qodiriyga armug`on. –T.: Xalq merosi. 1994. 123-bet.

25.Qo`shjonov M. O`zbekning o`zligi. Qodiriyga armug`on. –T.: Xalq merosi. 1994. 123-bet.

26.Ibrohimova Zamira. Gulgina. Kichintoylar uchun badiiy adabiyot majmuasi. 1-2-jild. –T.: ”Yangi nashr” nashriyoti. 2010.

27.Yakubbekova M.M. O`zbek xalq qo`shiqlarining lingvopoetik xususiyatlari: Filol. Fan. Dok diss avtoref. –T.: 2005. 5-bet.

28.Yo`ldoshev M. Badiiy matn va uning lingvopoetik tahlili asoslari.-T.: Fan. 2007. 3-bet.

29.Zamira Ibrohimova. Quvnoqlikka yashiringan iztiroblar. -T.: 2005.

30.Usmonova D. Mavzuni mustahkamlashda qiziqarli topshiriqlardan foydalanish.

31.O`zbek bolalar adabiyoti antologiyasi. I-II jild. –T.: O`qituvchi. 2004-2006.

32.O`zbek tilining izohli lug`ati. “Entsiklopediya“–T., 2-tom. 205-bet.

33.T.G`afforova va b. O.G`afforova va b. O`qish kitobi. 2- sinf uchun, –T.: “Sharq“, 2013.

34. T.G`afforova “ Boshlang`ich ta`limda zamonaviy texnologoyalar” T-2011yil

35.M.Umarova va b. O`qish kitobi. 3- sinf uchun, –T.: “O`zbekiston“, 2013.

36..S.Matchonov va b. O`qish kitobi. 4-sinf uchun. –T., Yangiyo`l poligraf serfis. 2009.

37.S.Matchonov va b. Boshlang`ich sinf o`qish darslarida ilg`or pedagogik texnologiyalardan foydalanish. –T., Yangiyo`l poligraf servis. 2008.

38.T.G`afforova va b. 1- sinfda o`qish darslari. –T.: “Tafakkur“, 2012.

39.T.G`afforova va b. 2- sinfda o`qish darslari. –T.: “O`qituvchi“, 2013.

40.M.Umarova va b. 3- sinfda o`qish darslari. –T.: “O`zbekiston“, 2013.

41.S.Matchonov va b. 4-sinfda o`qish darslari. –T., Yangiyo`l poligraf serfis. 2007.

42.X.G`ulomova, Sh.Yo`ldosheva. Boshlang`ich sinflarda ona tili o`qitish metodikasi. 1- ma`ruza matni, –T.: TDPU, 2002.

43.Pulatova D., Boshlang’ich ta’limga innovatsion texnologiyalarni joriy etish usullari, T.: 2011